________________
सुघा टीका स्था०७ सू० २३ सप्तविधआयुर्भेदनिरूपणम्
छाया-सप्तविधाः सर्वजीवाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-पृथिवीकायिकाः १, अप्कायिकाः २, तेजस्कायिकाः ३, वायुकायिकाः ४, वनस्पतिकायिकाः ५, त्रसकायिकाः ६, अकायिकाः ७१ अथवा-सप्तविधाः सर्वजीवाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथाकृष्णलेश्याः १ यावत् शुक्ललेश्याः ६ अलेश्या: ७ ॥ मू०२३ ॥
टीका-'सत्तविहा' इत्यादि
व्याख्या सुगमा । नवरम्-सर्वजीवा:-सर्वे च ते जीवाश्चेति, संसारिणो मुक्ताश्चेत्यर्थः । अायिका सिद्धा:-तेषां षविधकायव्यपदेश्यत्वाभावात् । अलेश्याः सिद्धा अयोगिनो वेति ॥ सू० २३ । __ यह आयुभेद कथंचित् समस्त जीवोंकी होता है-इसलिये सूत्रकार अब जीवों में सप्तविधताका कथन करते हैं
"सत्तविहा सव्वजोया पण्णत्ता" इत्यादि ।। मू० २३ ॥
टीकाथ-समस्त जीव सात प्रकारके कहे गये हैं-जैसे-पृथिवीकायिक १, अप्कापिक २, तेजस्कायिक ३, वायुकायिक ४, वनस्पतिकायिक ५, सकायिक ६, और अप्कायिक ७ अथवा-इस प्रकारसे भी जोय सात प्रकारके कहे गये हैं-कृष्णलेश्यावाले यावत् शुक्ल लेश्यायाले ६ और अलेश्यायाले ७ यहाँ “ समस्त जीव" इस प्रकारके कथनसे संसारी जीव और मुक्त जीव ये दोनों प्रकारके जीव गृहीत हो जाते हैं। अकायिक से सिद्ध जीयों का ग्रहण हो जाता है क्योंकि उनमें ६ प्रकारके कायका व्यपदेश नहीं होता है, इसी तरहसे अलेश्य पदसे इसका ग्रहण हो जाता है, अथवा अयोगियोंका ग्रहण हो जाता है सू०२३
આ આયુર્ભેદ ક્યારેક સમસ્ત જીવમાં હોય છે. તેથી હવે સૂત્રકાર જીવોના સાત પ્રકારનું કથન કરે છે–
“सत्तविहा सव्व जीवा पण्णत्ता " छल्लाह-(सू२३) ટીકાથ–સમસ્ત જીવેને નીચે પ્રમાણે સાત પકાર કહ્યા છે–(૧) પૃથ્વીકાયિક, (२) अ५४५४, (3) ते४२४ायि४, (४) पायुथि, (५) वनस्पतिथि, (6) ત્રસકાયિક અને (૭) અકાયિકા અથવા જીવેના આ પ્રમાણે સાત પ્રકાર पण हा छ-(1) वेश्यायाणा, (२) नासवेश्यापा, (3) अपातोश्या. पा, (४) पातलेश्यावा , (५) ५भतश्यावाणा, (६) शुसोश्यामा भने (७) मलेश्यापा.
અહી' “સમસ્ત જો ” આ પ્રકારના કથન દ્વારા સંસારી છે અને મુક્ત જીવોને ત્રણ કરવામાં આવ્યા છે. સિદ્ધ અને અકાયિક કહે છે, કારણ કે તેમનામાં ૬ પ્રકારના શરીરને સદ્ભાવ હેત નથી. “અલેશ્ય” આ પદ વડે સિદ્ધ જીવોને અથવા અગીએાને (મન, વચન અને કાયાના ગથી રહિત જીવોને) ગ્રહણ કરવામાં આવ્યા છે. જે સૂ. ૨૩ છે
श्री. स्थानांग सूत्र :०४
