________________
स्थानाङ्गसूत्रे स्वरकथनं विरुध्यते ? इति चेद् आह
विशेषतो यद्यप्यसंख्याताः स्वरास्तथापि ते सामान्यतः सप्तस्वेयान्तर्भवन्तीति-सप्तस्वरा उक्ताः, अथवा-स्थूलस्वरान् गीतं चाश्रित्य सप्त स्वरा उक्ता इति न कश्चिद्विरोधः । उक्तं चात्र" कज्ज करणायत्तं, जीहा य सरस्स सा असंखेज्जा । सरसंखमसंखेज्जा, करणस्सा संखयत्ताओ ॥ १ ॥ सत्त य मुत्तनिबद्धा, कह न विरोहो ? तो गुरू आह ।
सुत्ताणुवाई सव्ये, बायरगहणं च गेयं या ॥२॥" छाया-ौर्य कारणायत्त जिह्वा च स्वरस्य सा असंख्येया।
स्वरसंख्या असंख्येया कारणस्या संख्येयत्वात् ॥ १ ॥ सप्त च सूत्रनिबद्धाः, कथं न विरोधः १ ततो गुरुताह ।
सूत्रानुगतिनः सर्वे बादरग्रहणं च गेयं या ॥२॥ इति । इत्थं स्वरान्नामतो निरूप्य सम्प्रति तत्स्थानान्याह-एएसि णं सत्तण्हं सराणं' इत्यादि। स्वरो में भी असंख्यातता होनी चाहिये, फिर यहाँ स्वरो में सात प्रकारता ही क्यों कही गई है ! ___ उत्तर--शंका ठीक है, विशेष रूप से यद्यपि स्वर असंख्यात ही है-तत्र भी वे सामान्य रूप से सात ही जो कहे गये हैं सो उसका कारण यह है कि वे सब सात स्वरों में ही अन्तर्भूत हो जाते हैं। अथवास्थूल स्वरों को और गीतों को आश्रित करके स्वर सात कहे गये हैं। इस तरह इस कथन में कोई विरोध नहीं आता है। कहा भी है
"कज्ज करणायत्तं" इत्यादि। इन दोनों गाथाओं का अर्थ शंका और उत्तर के अनुसार की ખ્યાત હોય તે સરેમાં પણ અસંખ્યાતતા જ હોવી જોઈએ. છતાં આપે અહીં સ્વરના અસંખ્યાત પ્રકારે કહેવાને બદલે સાત જ પ્રકારે શા કારણે કહ્યા છે?
ઉત્તર–વિશેષ રૂપે તે સ્વરો અસંખ્યાત જ છે, પરંતુ સામાન્ય રૂપે તે સાત જ સ્વરે કહેવાનું કારણ એ છે કે તે બધાં સ્વરેને તે સાત સ્વરમાં સમાવેશ થઈ જાય છે. અથવા ભૂલ સ્વરને અને ગીતને આશ્રિત કરીને સ્વર સાત જ કહ્યા છે. તેથી આ પ્રકારના કથનમાં કેઈ દેષને અવ११ नथी. युं ५५ छ है " कजं करणाय" त्याहि.
श्री. स्थानांग सूत्र :०४
