________________
५५२
स्थानाङ्गसूत्रे
तया कृतिकर्म सम्यक् प्रयोक्ता भवति १, आचार्योपाध्यायो गणे यानि श्रुतपfarida धारयति तानि काले काले सम्यक् अनुप्रवाचयिता भवति २, आचा योपाध्यायो गणे ग्लानक्षत्रैयावृत्यं सम्यक् अभ्युत्थाता भवति । अत्र - मूलोप्रथम स्थान संमेलनेन जातानि चत्वारि ४। अथ पञ्चममाह - आचार्योपाध्यायो गणे आपृच्छचारी चापि भवति नो अनापृच्छ्यचारी चापि भवति । व्याख्या
सुगमा ।
नवरम् -' ' गणे आपृच्छयचारी' इति तदुक्तम्, तत्र गणशब्देन साधुसङ्गो ग्राह्यस्तेन गणे= साधुसङ्के इत्यर्थः, ततोऽत्र - आप्रच्छनं साधु सङ्घस्य बोध्यम् ।
सम्यक प्रयोक्ता होता है, वह तथा जितने श्रुत पर्यवजात हैं उन्हे धारण करनेवाला जो आचार्योपाध्याय उन्हें समय २ पर अपने शिष्यों को सिखाता है, वह २ तथा जो आचार्योपाध्याय अपने गणमें ग्लान शैक्षकी वैयावृत्ति सम्यक् प्रकारसे करने करानेवाला होता है, वह शिष्य संग्रह और ज्ञानादिका संग्रह करनेवाला होता है, इस प्रकारके इन तीन स्थानोंको और मूलोक्त ( मूलमें कहे हुवे ) प्रथम स्थानको मिलाकर ये ४ स्थान हो जाते हैं । तथा-" आचार्योपाध्याया गणे आपृच्छ्य चारी " इत्यादि रूप यह पांचवां स्थान है, यहां पर जो " आपृच्छ्यचारी " ऐसा कहा है, सो यहां गण शब्दसे साधु संध ग्राह्य है, अतः " साधुसंघ से पूछना " ऐसा इसका अर्थ होता है,
(૧) જે આચાર્યાં અને ઉપાધ્યાય પોતાના ગણુમાં પાય જ્યેષ્ઠતા અનુસાર કૃતિકના ( પર્યાય જ્યેષ્ઠ સાધુઓને લઘુપર્યાયવાળા સાધુએ દ્વારા વન્દના આદિના ) સમ્યક્ પ્રયાસ્તા ( પ્રત્રક ) હાય છે, તે શિષ્યસ’ગ્રહ અને જ્ઞાનાદિના સંગ્રહ કરનારા હોય છે. (૨) જે આચાય પોતાના શિષ્યાને સમય સમય પર શ્રુતનું અધ્યયન, પુનરાવતન આદિ કરાવે છે, તે શિષ્યસ ંગ્રહ અને જ્ઞાનાદિના સંગ્રહ કરનાર હેાય છે. (૩) જે આચાĆપાધ્યાય પેાતાના शत्रुनाश्वान (मिमार ), शैक्ष ( नवदीक्षित ) महिनु वैयावृत्य सारी रीते કરતા કરાવતા હાય છે, તે શિષ્યસંગ્રહ અને જ્ઞાનાદિના સગ્રહ કરનાર હોય છે. આ ત્રણ સ્થાન અને મૂલસૂત્રેાક્ત એક સ્થાન મળીને ચાર સ્થાન અહી' સુધીમાં પ્રકટ કરવામાં આવ્યાં છે. હવે પાંચમું સ્થાન પ્રકટ કરવામાં भावे छे - " आचार्योपाध्यायो गणे आपृच्छयचारी " त्याहि
66
>
આ સૂત્રપાઠમાં शु પદ્ય સાધુસ ́ઘના અર્થાંમાં વપરાયું છે, આ પ્રકારના તેના અર્થ થાય છે.
સાધુ સંઘને પૂછવુ',
श्री स्थानांग सूत्र : ०४
"
99
