________________
૬૮૪
स्थानाङ्गसूत्रे तथा-सिद्धिगतिः खलु उत्कर्षण षण्मासान् उपपातेन-गमनेन विरहिता तिष्ठति । उपपात इह गमनमेव न तु जन्म । जन्मकारणानां सिद्धेष्वऽभावात् । उक्तं च-" एगसमओ जहन्नं, उक्को सेणं हवंति छम्मासा।
विरहो सिद्धिगईए, उन्बट्टणवज्जिया नियमा ॥ १॥" छाया-एकसमयो जघन्यम् उत्कर्षेण भवन्ति षण्मासाः।
विरहः सिद्धिगतौ उद्वर्तनवर्जिता नियमात् ॥ १ ॥ इति । उद्वर्तनवर्जिता=निस्सरणरहिता सिद्विगतिरिति । सू० ६१ ॥ प्रथम पृथिवीमें विरहकाल उपपातकी अपेक्षा उत्कृष्टसे २४ मुहू. का है, द्वितीय पृथिवी में सात अहोरात्रका हैं तृतीय पृथिवीमें १५ दिनकाहै, चौथी पृथिबी में १ मासकाहै, पंचमी पृथिवीमें २ मासका छट्ठी पृथिवीमें ४ मासका और सातवीं पृथिवीमें ६ मासका उत्कृष्ट से विरहकाल है, तथा-सिद्धिगतिमें उपपात से विरहकाल छह मासका उत्कृष्ट से हैं यहां उपपात शब्द का अर्थ गमन है, जन्म नहीं क्योंकि जन्मके कारणोंका सिद्धों में अभाव हो जाता है। कहा भी है
" एग समओ जहन्न” इत्यादि । सिद्धिगतिमें जघन्यसे गमनका अन्तर १ समयका होता है, और उत्कृष्ट से छह मासका होता है, फिर यहांसे जीवका निकलना नहीं होता है ऐसा नियम है ।। सू० ६१ ॥ - પહેલી પૃથ્વીમાં વધારેમાં વધારે ૨૪ મુહૂર્ત સુધી ઉ૫પાતને વિરહ રહે છે, બીજી પૃથ્વીમાં સાત દિનરાતને, ત્રીજી પૃથ્વીમાં ૧૫ દિનરાતને ચેથી પૃવીમાં એક માસને, પાંચમી પૃથ્વીમાં બે માસને, છઠ્ઠી પૃથ્વીમાં ચાર માસને અને સાતમી પૃથ્વીમાં છ માસને વધારેમાં વધારે ઉપપાતને વિરહકાળ કહ્યો છે. તથા સિદ્ધિ ગતિમાં ઉપપાતને ઉત્કૃષ્ટ વિરહકાળ ૬ માસને કહ્યો છે. અહીં ઉપ પાત શબ્દ ગમનના અર્થમાં વપરાય છે. જન્મના અર્થમાં વપરાયે નથી, કારણ કે જન્મનાં કારણેને સિદ્ધોમાં અભાવ થઈ 14 छ. ४थु ५५ छे , " एग समो जहन्न" त्याह
સિદ્ધિગતિમાં ગમનનું અન્તર ઓછામાં ઓછું એક સમયનું અને વધારેમાં વધારે છ માસનું હોય છે. ત્યાં ગયા બાદ જીવને ત્યાંથી બીજી કઈ ગતિમાં જવું પડતું નથી. છે સૂ. ૬૧ છે
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૪
