________________
३७८
स्थानाङ्गसूत्रे तरतमजोगामारेऽवाउधिय धारणा तदंतम्मि ।
सन्धत्थयासणा पुण, भणिया कालंतर सइति ॥ ५॥" छाया-सामान्यमात्रग्रहणं नैश्वयिकः समयमवग्रहः प्रथमः ।
ततोऽनन्तरमीहितवस्तु विशेषस्य योऽवायः॥१॥ स पुनरीहावायापेक्षया अवग्रह इत्युपचरितः । एप विशेषापेक्षं, सामान्यं गृह्णाति येन ॥२॥ ततोऽनन्तरमीहा, ततोऽयायश्च तद्विशेषस्य । इति सामान्यविशेषापेक्षा यावदन्तिमो भेदः॥३॥ सर्वत्रेहाचायौं, निश्चयतो मुक्त्वा आदि सामान्यम् । संव्यवहारार्थं पुनः, सर्वत्रावग्रहोऽवायः ॥ ४ ॥ तरतमयोगाभावेऽचाय एव धारणा तदन्ते ।
सर्वत्र चासना पुनर्भणिता कालान्तरस्मृतिरिति ॥५॥ इति । अयासामर्थः प्रकाश्यते-'सापनभेत्तग्गहणं ' इत्यादि
यः सामान्यमानं गृह्णाति स एकसामायिको नैश्चयिकः प्रथमोऽवग्रहः । द्वितीयस्तु ततः पश्चात् ईहितवस्तुविशेषग्रहणशीलोऽन्तर्मुहूर्तप्रमाणोऽवायरूपो व्यावहारिको बोध्यः॥ १ ॥ अयं पुनरीहाशयापेक्षयाऽवग्रहइत्युपचर्यते, यतोऽयं विशेषापेक्षं सामान्य गृह्णाति ॥२॥ ततः पश्चात् अपग्रहगृहीतसामान्यार्थस्य
इन गाथाओं का अर्थ इस प्रकार से है-जो सामान्य मात्रको ग्रहण करता है वह एक समय प्रमाणकालवाला नैश्चयिक प्रथम अव. ग्रह है। द्वितीय जो अवग्रह है वह इसके बाद ईहितवस्तु विशेष को ग्रहण करनेके स्वभाववाला होता है, इसके कालका प्रमाण एक अन्तमुंहतका है और यह अवाय (निश्चय ) रूप होता है यही व्यावहारिक अवग्रह है इसे जो अपग्रह कहा गया है वह ईहा और अयाय की अपेक्षासे उपचार से कहा गया है, क्योंकि यह विशेषापेक्ष सामान्यको
" सामन्नमत्तग्गहणं " त्याह--
આ ગાથાઓને અર્થ આ પ્રમાણે છે-જે સામાન્ય માત્રને ગ્રહણ કરે છે તે એક સમયના પ્રમાણ કાળવાળે નૈયિક પ્રથમ અવગ્રહ છે. બીજે જે અવગ્રહ છે તે ત્યાર બાદ ઈહિત વસ્તુવિશેષને ગ્રહણ કરવાના સ્વભાવવાળો હોય છે. તેના કાળનું પ્રમાણ એક અન્તર્મુહૂર્તનું છે અને તે અવાય (નિશ્ચય) રૂપ હોય છે, એ જ વ્યાવહારિક અવગ્રહ છે. તેને જે અવગ્રહ રૂપે પ્રકટ કરવામાં આવેલ છે તે ઈહા અને અવાયની અપેક્ષાએ ઔપચારિક રીતે કહેલ
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્રઃ ૦૪
