________________
३२२
स्थानाङ्गसूत्रे
सातम् । एवं चक्षुरिन्द्रियसातादिकमपि विज्ञेयम् । तथा - इष्ट चिन्तनतो यत् सुखं भवति तत् नोइन्द्रियसातमिति । तथा - असा = दुःखमपि षड्विधं भवति । तत्रअमनोज्ञशब्दश्रवगतो यद् दुःखं भवति तत् श्रोगेन्द्रियासातम् । एवम् अमनोज्ञरूपादिदर्शनादितश्चक्षुरिन्द्रियाद्यसातं बोध्यम् । अनिष्टचिन्तनतो यद् दुःखं भवति तत् नोइन्द्रियासातमिति ॥ सू० १४ ॥
पूर्वसूत्रान् दुःखं निरूपितं दुःखस्य क्षयच प्रायश्चित्ताद भवतीति प्रायश्चितस्य षड्भेदानाह
मूलम् - छविहे पायच्छित्ते पण्णत्ते, तं जहा--आलोयणारि हे १, पडिकमणारि २, तदुभयारि ३, विवेगारिहे ४, विउसग्गारिहे ५ तवारि ६ ।। सू १५ ॥
'छविहे साए पण्णत्ते इत्यादि सू० १४ ॥
सात नाम सुखका है, यह सुख ६ प्रकारका कहा गया है, जैसेश्रोत्रेन्द्रिय सात - मनोज्ञ शब्द के सुनने से जो सुख होता है, वह श्रोत्रेन्द्रिय सात है, इसी तरहका कथन चक्षु इन्द्रिय आदिके सात में भी जानना चाहिये तथा इष्ट पदार्थ के चिन्तयन से जो मनको सुख प्रतीत होता है, वह नो इन्द्रिय सात है, तथा असात नाम दुःखका है, यह असात भी छह प्रकारका होता है, अमनोज्ञ शब्द के श्रवणसे जो दुःख होता है, यह इन्द्रिय असात है, अनिष्ट चिन्तवन से मनको जो दुःख होता है, वह नो इन्द्रिय असात है ॥ सु०१४ ॥
"छब्बिसाते पण्णत्ते " त्याहि
66 સાત " भेटले सुख. ते सुमना नीचे प्रभागे ६ प्रहार ह्या छे. શ્રોત્રેન્દ્રિય સાતથી લઈને ના ઇન્દ્રિય સાત પન્તના ૬ પ્રકારો અહીં ગ્રહણ કરવા જોઇએ. મનેજ્ઞ શબ્દ સાંભળવાથી શ્રોત્રન્દ્રિયને જે સુખ ઉપજે છે તેનુ નામ શ્રોત્રેન્દ્રિય સાત સમજવું. એ જ પ્રકારનું કથન ચક્ષુરિન્દ્રિય સાત દિ વિષે પણ સમજવું. ઈષ્ટ પદાર્થના વિચાર કરવાથી મનને સુખ ઉપજે છે તેનું નામ "नो इन्द्रिय सात " छे.
6
6
,
અસાત' એટલે દુઃખ. તે અસાતના પણ ૬ પ્રકાર પડે છે. અમનાજ્ઞ શબ્દના શ્રવણથી જીવને જે દુઃખ થાય છે તેનું નામ શ્રોત્રેન્દ્રિય અસાત છે. અમને જ્ઞ રૂપ આદિ જોવાથી જીવને જે દુઃખ થાય છે તેનુ નામ ચક્ષુરિન્દ્રિય અસાત 'छे એ જ પ્રમાણે ઘ્રાણેન્દ્રિય અસાત આદિ વિષે પણ સમજવું. અનિષ્ટ પદાર્થનુ ચિન્તવન કરવાથી મનને જે દુઃખ થાય છે, तेनु नाम 'नो इन्द्रिय असात छे. ॥ सू. १४ ॥
"
श्री स्थानांग सूत्र : ०४
