________________
सुघाटीका स्था. ६ सू.१० ११ जीवानां दुर्लमपर्यायविशेषनिरूपणम् ३१५
तथा-सुकुले ऐक्ष्याकादौ कुले प्रत्यायातिः जन्म सुलभा न भवति। उक्तंच"आर्यक्षेत्रोत्पत्तौ, सत्यामपि सत्कुलं न सुलभं स्यात् । ___ सच्चरणगुणमणीनां, पात्र प्राणी भवति यत्र ॥१॥" इति । इति तृतीय स्थानम् ।
तथा--केलिप्रज्ञप्तस्य तीर्थंकरप्ररूपित्तस्य धर्मस्य श्रतचारित्रलक्षणस्य श्रवणता-श्रवणं न सुलभा भवति । तदुक्तम्-- " सुलहा सुरलोगसिरी, रयणायरमेहला मही सुलहा ।
निव्वुइसुहजणियरुई, जिणवयणसुईजए दुलहा ॥१॥" छाया--सुलभा सुरलोकश्रीः, रत्नाकरमेखळा मही सुलभा ।
नि ति सुखजनितरुचि जिनपचनश्रुतिर्जगति दुर्लभा ॥१॥ इति । इति चतुर्थ स्थानम् । प्रवीणता इस आर्य क्षेत्रमें ही प्राप्त होती है, आर्यक्षेत्रमें २५॥ क्षेत्रही कहे गये हैं । ऐक्ष्वाकु आदि कुलमें जन्म लेना सुलभ नहीं है, सो इसके लिये ऐसा कहा गया है-" आयक्षेत्रोत्पत्तौ " इत्यादि।
जीवको मनुष्यभयकी प्राप्ति हो जाने पर और आर्य क्षेत्र में जन्ममिल जाने पर भी ऐक्ष्वाकु आदि सत्कुलमें (उत्तम) जन्म मिलना सुलभ नहीं है-क्योंकि सम्यक चारित्र रूपी गुण मणियोंका पात्र यह जीय सत्कुल. मेंही बनताहै, केवलि प्रज्ञप्त-सीर्थंकर कथित श्रुतचरित्र रूप धर्मका सुनना महादुर्लभ है-सो कहा है
"सुलहा सुरलोगसिरी" इत्यादि ।
देवलोककी लक्ष्मीका मिलना सुलभ है, जिसका मध्यभाग रत्नोंकी खनिसे भरा पडा हो ऐसी भूमिका मिल जाना भी सुलभ है, परन्तु કરવાની પ્રવીણતાની પ્રાપ્તિ તે આર્યક્ષેત્રમાં જ થાય છે. એવાં આર્યક્ષેત્રે ૨૫ કહ્યાં છે. એક્વાકુ આદિ કુળમાં જન્મ થ, તે પણ સુલભ નથી. કહ્યું પણ छ है " आर्यक्षेत्रोत्पत्तौ" त्या:
જીવને કદાચ મનુષ્ય ભવ પણ મળી જાય, આર્યક્ષેત્ર પણ મળી જાય, છતાં પણ એવાકુ આદિ સત્કલમાં જન્મ થવે સુલભ નથી. સંકુલમાં જન્મેલો જીવ જ સમ્યક્ ચારિત્ર રૂપ ગુણમણિઓને પાત્ર બને છે.
કેવલી પ્રજ્ઞ–તીર્થંકર પ્રરૂપિત શ્રુત ચારિત્ર રૂપ ધર્મનું શ્રવણ તે तथा ५५ पधुदुर म माय छे. ४थु ५९४ छ है "सुलहा सुर लोग सिरी" त्या
દેવેલેકની લક્ષમીની પ્રાપ્તિ સુલભ ગણાય છે, રત્નથી ભરપૂર ભૂમિભાગ (ખાણ) ની પ્રાપ્તિ પણ સુલભ ગણાય છે, પરંતુ જીવને મુક્તિના સુખમાં
श्री. स्थानांग सूत्र :०४
