________________
३०२
स्थानाङ्गसूत्रे
वा, तं जहा जीवं वा अजीवं करितए १, अजीवं वा जीवं करिए २, एगसमरणं वा दो भासाओ भासित्तए ३, सयं कडं या कम्मं वेदेमि वा मा वा वेदेमि ४, परमाणुपोग्गलं वा छिंदि - तए वा मिंदित्तए वा अगणिकाएण वा समोदहित्तए ५
बहिया लोगंतागमणयाए ॥ सू० ५ ॥
छाया - पल स्थानेषु सर्वजीयानां नास्ति ऋद्धिरिति वा द्युतिरिति वा यश इति वालमिति वा वीर्यमिति वा पुरुषकार इति वा पराक्रम इति वा तद्यथाजीवं वा अजीवं कर्तुम् १, अजीवं वा जीवं कर्तुम् २, एकसमयेन द्वे भाषे भाषितुम् ३, स्वयं कृतं वा कर्म वेदयामि मा वा वेदयामि ४, परमाणुपुलं वा छेतुं वा भेतुं वा अग्निकायेन वा समादग्धुम्५, बहि व लोकान्ताद् गमनाय६ ||सू०५ || टीका -' छर्दि ठाणेहिं ' इत्यादि -
पद्मस्थानेषु विषयेषु सर्वजीवानां - सर्वशछद्मस्थानां सकलजीवानां नास्ति छद्मस्थोंकी शक्ति ऐसी नहीं है, जो वे धर्मास्तिकाय आदिके विष में ज्ञान और दर्शनवाले हो सके अतः इस शक्ति के अभाव में वे धर्मास्तिकायादिकको नहीं जानते हैं और न देखते हैं, ऐसा कहकर अब सूत्रकार जिन स्थानों से समस्त जीवों के भी ऋद्धयादि शक्ति नहीं होती है ऐसे उन स्थानों का कथन करते हैं
'छहि ठाणेहिं सब जीवाणं णस्थि' इत्यादि ५ ॥
टीकार्थ - छह स्थानों में विषय में सिद्ध एवं संसारी इन समस्त जीवों का ऋद्धि विभूति नहीं है, धुति-कान्ति-महात्म्य नहीं हैं, यश पराक्रमादि जनित प्रसिद्धि नहीं है, बल शारीरिक शक्ति नहीं है, वीर्य आत्मा शक्ति नहीं
ધર્માસ્તિકાય આફ્રિના વિષયમાં જાણવાની અને દેખવાની શક્તિ છદ્મસ્થ જીવેામાં હોતી નથી. તેઓ કેવળજ્ઞાનને અભાવે તેમને જાણી શકતા નથી અને કેવળદશનને અભાવે તેમને દેખી શકતા નથી. આ પ્રકારનુ કથન કરીને હવે સૂત્રકાર સમસ્ત જીવેામાં જે જે ઋદ્ધિ અને શક્તિના અભાવ હાય છે તે અભાવનાં સ્થાના પ્રકટ કરે છે.
" छहि ठाणेहि सव्वजीवाणं णत्थि " इत्यादि
ટીકા-નીચે દર્શાવેલા છ સ્થાનામાં (વિષયામ )સિદ્ધ અને સ’સારી જીવાની ઋદ્ધિ, શ્રુતિ, મહાત્મ્ય, યશ, શારીરિક શક્તિ અને આત્મશક્તિ તથા પુરુષકાર અને પરાક્રમ, કોઈ પણુ રીતે ઉપયેગી નિવડતાં નથી. કહેવાનું તાત્પય એ
श्री स्थानांग सूत्र : ०४
