________________
सुधा टीका स्था०६ स०४ छद्मस्थस्वरूपनिरूपणम्
३०१ पद्धं ४, परमाणुपुद्गलं ५, शब्दम् ६। एतान्येव उत्पन्नज्ञानदर्शनधरः अर्हन् जिनो यावत् सर्वभावेन जानाति पश्यति, तद्यथा-धर्मास्तिकायं यावत् शब्दम् ॥सू०४॥
टीका--' छ ठाणाई' इत्यादि
अस्य सूत्रस्य व्याख्या पश्चमस्थानकस्य तृतीयोद्देशे दशमसूत्रे द्रष्टव्या शब्दमपि न जानाति न पश्यतीति षष्ठं स्थानम् ॥ ४॥
छमस्थानां धर्मास्तिकायादिविषये ज्ञानदर्शनशक्ति स्तोत्यभिहितम् । सम्प्रति यैः स्थानः सर्वेषामपि जीवानाम् ऋद्धयादि शक्ति ने भवति तानि स्थानानि पाह
मूलम् -छहिं ठाणेहिं सबजीवाणं णस्थि इडीइ वा जुईइ चा जसेइ वा बलेइ वा, वीरिएइ बा, पुरिसकारेइ वा परकमेइ कथन करते हैं-'छ ठाणाई छउमत्थे सव्वभावणं' इत्यादि ४ ॥ टीकार्थ-छद्मस्थजन इन छह स्थानोंको छद्मस्थ जीव सर्वमावसे न जानता है, और न देखता है-चे छह स्थान ये हैं-धर्मास्तिकाय १ अधर्मास्ति. काय २ आकाशास्तिकाय ३ अशरीरप्रतिबद्ध जीव ४ परमाणुपुद्गल ५ और शब्द ६ जिन्हें ज्ञान एवं दर्शन उत्पन्न हो गया है, ऐसे अर्हन्त जिन यावत् सर्वभायसे इन छह स्थानों को जानते हैं, और देखते हैं, वे स्थान धर्मास्तिकायादिक हैं । इस सूत्रको व्याख्या पश्चम स्थानके तृतीय उद्देशे में दशवे सूत्र में कही गई है, सो वहींसे देख लेना चाहिये। चहाँकी अपेक्षा इस स्थानमें एक शब्द स्थान बडा है, सो इस शब्दको भी छद्मस्थजन न जानते हैं और न देखते हैं । सू०४ ॥ ७५२५ विषय सूत्रनु ४थन रे छ. “छ ठोणाई छ उमत्थे सव्वभावेणं" याह
ટીકાર્ય–આ છ સ્થાને છઘસ્થ જીવ સભા-પ્રત્યક્ષરૂપે જાણ પણ નથી मन मत ५५ नथी-(१) स्तिय, (२) मास्तिय, (3) मा. શાસ્તિકાય, (૪) અશરીર પ્રતિબદ્ધ છવ, (૫) પરમાણુ પુલ અને (૬) શબ્દ પરંતુ જેમને કેવળજ્ઞાન અને કેવળદર્શન ઉત્પન્ન થઈ ગયાં છે એવાં કેવળી ભગવાન આ છએ સ્થાનને સર્વભાવે પ્રત્યક્ષ રૂપે જાણે છે અને દેખે છે.
પાંચમાં સ્થાનના ત્રીજા ઉદ્દેશાના દસમાં સૂત્ર પ્રમાણે જ આ સૂત્રની વ્યાખ્યા સમજવી. ત્યાં પાંચ સ્થાનનું કથન થયું છે. અહીં તે પાંચ સ્થાને ઉપરાંત શબ્દ નામના છઠ્ઠા સ્થાનનું પણ કથન થયું છે. છસ્થ છો તે शहने जता-पता नथी, मात्र वजी तेने -हेने छ. ॥ सू. ४ ॥
श्री. स्थानांग सूत्र :०४
