________________
---
-
ર૭ર
__ स्थानाङ्गसूत्रे "तारे दुभिक्खे, आयके वा महइ समुप्पण्णो ।
जं पालियं न भग्गं, जाणणुपालणा सुद्धं ॥१॥" छाया-कान्तारे दुर्भिक्षे आतङ्के या महति समुत्पन्ने ।
यत्पालितं न भग्नं तद् जानीहि अनुपालनाशुद्धम् ॥१॥ इति ॥४॥
भावशुद्धम्-भावेन-रागद्वेपेहलोकायाशंसारूपं परिणामराहित्येन यद् निरवयं तद् भायशुद्धम् । तदुक्तम्-" रागेण व दोसेण व, परिणामेण व ण दृसियं जं तु ।
तं खलु पञ्चक्खाणं, भावविसुद्धं मुणेयव्यं ॥१॥" छाया-रागेण वा द्वेषेण वा परिणामेन वा न दूषितं यत्तु ।
तत्खलु प्रत्याख्यानं भावविशुद्ध ज्ञातव्यम् ॥१॥ इति ॥५॥ सू० २८॥ भी चलायमान न हो कर परिपालन करताहै, वह अनुपालनाहै इस अनुपालनसे जो प्रत्याख्यान शुद्ध होता है वह अनुपालना शुद्ध प्रत्याख्यान है। कहा भी है-“कंतारे दुभिक्खे" इत्यादि।
भयंकर गहन वनमें पड जाने पर दुर्भिक्षके आजाने पर किसी भयंकर रोगमें फंस जाने पर जो अपने पालित व्रतको भग्न नहीं करता है वह अनुपालना शुद्ध प्रत्याख्यान है।
जो प्रत्याख्यान रागद्वेष इहलोक परलोक आदिकी आशंसारूप परिणामसे रहित होकर किया जाता है, ऐसा वह निरवद्य प्रत्याख्यान भावशुद्ध प्रत्याख्यानहै । कहा भीहै-"रागेण च दोसेण व" इत्यादि ।
जो प्रत्याख्यान राग एवं द्वेषके परिणामसे दूषित नहीं है, ऐसा वह प्रत्याख्यान भावविशुद्ध कहा गया है ॥ सू० २८॥ પણ ચલાયમાન ન થતાં પાલન કરનારના પ્રત્યાખ્યાનને અનુપાલના શુદ્ધ प्रत्याभ्यान । . खु. ५४ छे कतारे दुभिक्खे ” त्या--
ભયંકર ગહન વનમાં અટવાઈ ગયા હોય, દુભિક્ષને કારણે ભૂખે મરવાને પ્રસંગ આવી પડ હોય, ભયંકર રોગમાં જકડાયા હોય, ત્યારે પણ જે માણસ પોતે ગ્રહણ કરેલા વ્રતને દઢતાપૂર્વક પાળે છે, એવા માણસના પ્રત્યાખ્યાનને અનુપાલના શુદ્ધ પ્રત્યાખ્યાન કહેવાય છે.
જે પ્રત્યાખ્યાન રાગદ્વેષ અને આલેક પરેલેકની આશંસા રૂપ વૃત્તિ રાખ્યા વિના કરવામાં આવે છે, એવાં નિરવદ્ય પ્રત્યાખ્યાનને ભાવશુદ્ધ પ્રત્યાध्यान छे. युं ५४ छ । “ रागेण व दोसेण च" त्याह--२ प्रत्या. ખ્યાન રાગ અને દ્વેષના પરિણામથી દૂષિત હેતા નથી, તે પ્રત્યાખ્યાનને लापविशुद्ध उपाय छे. ॥ सू. २८ ॥
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૪
