________________
सुघाटीका स्था०५ उ०३ सू०२९ प्रतिक्रमणस्यरूपनिरूपणम्
२७५ कृतप्रत्याख्यानस्प कदाचिदतिचारसंभावनाऽपि भवति, ततश्च तत्र पतिक्रमण क्रियते इति प्रतिक्रमणस्य पञ्चविधत्वमाह -
मूलम्-पंचविहे पडिक्कमणे पण्णत्ते, तं जहा-आसबदारपडिक्कमणे १, मिच्छत्तपडिक्कमणे २ कसायपडिकमणे ३ जोगपडिक्कमणे ४ भावपडिक्कमणे ४ ॥ सू० २९ ॥
छाया-पञ्चविध प्रतिक्रमणं प्रज्ञप्तम् , तद्यथा-आस्रवद्वारप्रतिक्रमणं १ मिथ्यात्वप्रतिक्रमणं २ कषायपतिक्रमणं ३ योगप्रतिक्रमणं ४ भावप्रतिक्रमणम् ५ ॥ ॥ सू० २९ ॥
टीका-पंचविहे पडिकमणे ' इत्यादि
प्रतिक्रमण-प्रति-प्रतीपं क्रमणम्-शुभयोगेभ्योऽशुभयोगान् प्रतिपन्नस्य आत्मनः पुनः शुभयोगेषु गमनम् । तदुक्तम्" स्वस्थानाद् यत् परस्थानं, प्रमादस्य वशाद् गतः ।
तत्रैय क्रमणं भूयः, प्रतिक्रमणमुच्यते ॥१॥ जिसने प्रत्याख्यान किया है, ऐसे पुरुषको कदाचित् अतिचारोंके होनेकी संभावना भी हो सकती है, अतः उसके होने पर प्रतिक्रमण किया जाता है, इसलिये अब सूत्रकार प्रतिक्रमणकी पंचविधताका वर्णन करते हैं-'पंचविहे पडिक्कमणे पण्णत्ते" इत्यादि सूत्र २९ ॥
प्रतिक्रमण पांच प्रकारका कहा गया है, जैसे-आस्रवद्वार प्रतिक्रमण १ मिथ्यात्य प्रतिक्रमण २ कषाय प्रतिक्रमण ३ योग प्रतिक्रमण ४ और भाव प्रतिक्रमण ५ शुभ योगोंसे अशुभ योगोंमें पहुँची हुई आत्माका पुनः शुभ योगोंमें आना इसका नाम प्रतिक्रमण है । कहा भी है
પ્રત્યાખ્યાન કરનાર પુરુષને કયારેક અતિચાર લાગવાને સંભવ રહે છે. તે અતિચારની શુદ્ધિ માટે પ્રતિક્રમણ કરવામાં આવે છે. તેથી હવે સૂત્રકાર પ્રતિક્રમણના પાંચ પ્રકારનું કથન કરે છે.
" पचविहे पडिक्कमणे पण्णत्ते " त्या:--
પ્રતિક્રમણના નીચે પ્રમાણે પાંચ પ્રકાર કહ્યા છે--(૧) આસ્રવ દ્વારા પ્રતિभए, (२) मिथ्यात्५ प्रतिभा, (3) षाय प्रतिम], (४) यो प्रतिभा मन (५) मा प्रतिमा .
શુભ માંથી અશુભ યોગમાં પહોંચેલા આત્માનું ફરીથી શુભ योगामा मायु तेनु नाम प्रतिभा छे. ४ह्यु ५५ । “ स्वस्थानात् यत्
श्री. स्थानांग सूत्र :०४
