________________
२३२
स्थानाङ्गसूत्रे कृपणवनीपक:-कृपणो दरिद्रः, स एव वनीपकः। योहि स्वस्य दारिद्रयाख्यानपुरस्सरं स्वस्मै दीयमानं दानं प्रशंसति स कृपणवनीपकः । कृपणदानप्रशंसा यथा
" किविणेसु दुम्मणेसु य, अबंधवायंकि जुंगियंगेसु। प्याहिज्जेलोए, दाणपड़ागं हरइदेतो ॥१॥ छाया-कृपणेभ्यो दुर्मनोभ्यश्च अवान्धवातङ्किव्यङ्गिताङ्गेभ्यः ।
पूजार्ह लोके दानपताकां हरति ददत् ॥१॥ इति । ब्राह्मणवनीपक:-यो हि ब्राह्मणाय दीयमान दानं प्रशंसन भिक्षर्थ चरति सः। ब्राह्मणदानप्रशंसा यथा--
"लोगाणुग्गहकरिसु, भूमीदेवेसु बहुफलं दाणं ।
अपिणाम बभबंधुसु, किं पुण छक्कम्मनिरयाणं ॥१॥" वे हैं, जो अपनी दरिद्रताके प्रकाशनपूर्वक अपने लिये दिये जा रहे दानकी प्रशंसा करता है । कृपणदानकी प्रशंसा इस प्रकारसे है___“किविणेसु दुम्मणेसु य" इत्यादि ।
जिनका कोई पन्धु नहीं है, आतङ्कसे जो सदा युक्त बने रहते हैं, शरीर जिनका उपाङ्ग आदिसे रहित हो रहा है, ऐसे कृपण दुःखित जनोंके लिये जो देता है,वह अपनी दान पताकाको इस लोकमें फहराता है।
जो वनीपक ब्राह्मणके लिये दिये जाते दानकी प्रशंसा करता हुआ भिक्षाके लिये भ्रमण करता है, वह ब्राह्मण वनीपक है, ब्राह्मण दान प्रशंसा इस प्रकारसे है-" लोगाणुग्गहकारिसु" इत्यादि । लोकका अनुग्रह करनेवाले भूमिदेयोंमें ब्राह्मणो में दिया गया दान
જે યાચક પિતાની દીનતા પ્રકટ કરીને દાતા પાસે દાન માગે છે અને પિતાને આપવામાં આવતા દાનની પ્રશંસા કરે છે તેને “કૃપણ વનપક” કહે छ. पहननी प्रशसा मा प्रमाणे ४री छ-" किविणेसु दुम्मणेसु य" ઇત્યાદિ. જેમને કેઈ બધુ નથી, જેઓ સદા આતંકથી યુક્ત જ રહ્યા કરે છે. જેમનું શરીર ઉપાંગ આદિથી રહિત હોય, એવા કૃપણ દુઃખિતજનોને જે માણસ દાન આપે છે, તે પિતાની યશપતાકાને આ લેકમાં ફરકાવે છે.
જે વનીક (યાચક) બ્રાહ્મણને અપાતા દાનની પ્રશંસા કરી કરીને દાતા પાસેથી દાનની યાચના કરે છે તેને બ્રાહ્મણ વનપક કહે છે. બ્રાહ્મણને અપાતા દાનની આ પ્રમાણે પ્રશંસા કરવામાં આવે છે.
“ लोगाणुग्गहकारिसु" त्याहલેકેનું કલ્યાણ કરનાર ભૂદેને (બ્રાહ્મણે ને) આપવામાં આવતું દાન
श्री. स्थानांग सूत्र :०४
