________________
स्थानाङ्गसूत्रे "तिविहेय उवसग्गे, दिव्वे माणुस्सए तिरिक्खेय । दिव्वेय पुव्वभणिए माणुस्से अभिओगेय ॥१॥ विज्जाए मंतेण य, चुन्नेण व जोइया अणप्पवसा ।
तेरिच्छो सीहसप्पाइएहि विहिओ मुणेयव्यो ॥२॥" छाया-त्रिविधश्च उपसर्गो दिव्यो मानुष्यकः तैरश्च श्च ।
दिव्यश्च पूर्वभणितो मानुष्य आभियोगश्च ॥१॥ विद्यया मन्त्रेण च चूर्णेन वा योजिता अनात्मवशाः ।।
तैरश्च सिंहसादिकविहितो ज्ञातव्यः ॥२॥ इति । अथवा-साधिकरणाम्-अधिकरणेन युद्धेन सह वर्तते या सा ताम्-केनापि कारणेन युद्धार्थमुपस्थिताम् , तथा-सप्रायश्चित्ताम्-मायश्चितेन सह वर्त्तते स प्रायश्चित्ना ताम् , अयं भावः-सेवितातिचारा-क्षमयितुमुपस्थिता, प्रायश्चित्तस्य प्रायम्यात् तद् वहन्ती क्लान्ता भवति, भयेन वा क्लान्ता-ग्लाना भवति ताम् । अथया-भक्तपानप्रत्याख्याताम्-भक्तंब पानं च प्रत्याख्यातं यावज्जीवं यया सा ताम्-प्रत्याख्यातभक्तपानामित्यर्थः । उक्तंचात्र
" अर्ट चा हेउं चा, समणीणं बिरहयं कहितस्स ।
मुच्छाए विवडियाए, कप्पा गहणं परिन्नाए ॥१॥" "तिविहे य उयसग्गे" इत्यादि ।
इन गाथाओंका अर्थ सुगम है, उन उपसर्गों में से किसीभी प्रकारके उपसर्गसे वह युक्त हो गई हो अथवा जय वह अधिकरण सहित हो, किसी कारणसे क्लेश करने के लिये उपस्थित हुई हो अथया-जब वह कृतअतिचारोंका प्रायश्चित्त लेनेके लिये उपस्थित हुई हो और प्रायश्चित्तकी प्रथमताके कारण उसे धारण करती हुई क्लान्त बनी अथवा भयसे क्लान्त बनी हो अथवा जिसने यावज्जीय भक्तपानका प्रत्याख्यान कर दिया हो। कहा भी है-" अटुं वा हे या " इत्यादि ।
અથવા જયારે તે સાધ્વી અધિકરણ સહિત હેય-કેઈ કારણે કલેશ કરવાને તૈયાર થઈ હોય, અથવા તે સાધ્વીને કઈ અતિચારોના નિવારણ નિમિત્તે પ્રાયશ્ચિત્ત લેવાને પ્રસંગે ઉપસ્થિત થયો હોય અને પહેલી વખત જ આ પ્રસંગ ઉદૂભવવાને કારણે તે પ્રાયશ્ચિત્તને ધારણ કરતી એવી તે સાધ્વી કલાન્ત બની ગઈ હોય, અથવા ભયને કારણે આકુળવ્યાકુળ થઈ ગયેલ હોય તે તેને સહારે દેનાર સાધુ જિનાજ્ઞાને વિરાધક ગણાતું નથી.
'अटुंधा हेर्ड चा 'त्याह
श्री. स्थानांग सूत्र :०४
