________________
% 3A
सुधा टीका स्था० ५ ०१ सु०२ वर्णादिनिरूपणम्
५०९ तथा-शब्दादिस्पर्शान्तानि पञ्च स्थानानि अपरिज्ञातानि-अपरिज्ञया स्वरूपतोऽज्ञातानि अप्रत्याख्यानपरिक्षया वाऽप्रत्याख्यातानि अहिताय=अनुपकाराय असुखाय-दुःखाय अक्षमाय=असामर्थ्यांय अनिःश्रेयसाय अकल्याणाय अमो. क्षाय वा, अनानुगामिकतायै-आ-समन्ताद् अनुगच्छतिकालान्तरमुपकारित्वेन अनुयाति यत्तदानुगामिकम् , न आनुगामिकम्-अनानुगामिकं, तस्य भावस्तत्ता तस्यै, जन्मान्तरेऽसहगामित्वाय च भवति ॥ १० ॥ एतानि पञ्च स्थानानि सुपरिजातानि जीवानां हितसुखादिभ्यो भवन्ति ॥ ११ ॥ तथा-एतान्येव पञ्च हुआ अपने जीवनको नष्ट कर देता है, इस प्रकारसे एक इन्द्रियके विषयमें फंसे जीव जब अपना जीवन खो बैठते हैं, तो फिर जो प्राणी पांचों इन्द्रियोंके विषयों में आसक्त बना हुआ है, उसकी दुर्दशाके विषयमें क्या कहा जावे? तथा शब्दसे लेकर स्पर्श तकके ये पांच स्थान स्वरूपसे अज्ञात हुए अथवा-अप्रत्याख्यान प्रतिज्ञासे अप्रत्याख्यात हुए जीवोंके अहितके लिये अनुपकारके लिये असुख-दुःखके लिये अक्षमअसामर्थ्यके लिये अनिःश्रेयस-अकल्याणके लिये अथवा अमोक्षके लिये होते हैं, एवं अनानुगामिकताके लिये परभवमें साथ जानेके लिये नहीं होते हैं १० ये शब्दादि स्पर्शान्त तकके पांच स्थान जब सुपरिज्ञात होते हैं, तब ये जीवोंके हित आदि वातोंके लिये होते हैं ११। तथा રોગયુક્ત બનીને સર્પ પિતાનાં પ્રાણ ગુમાવે છે. આ રીતે એક જ ઈન્દ્રિયના વિષયમાં આસક્ત થયેલા જીવ જે પિતાનું જીવન ગુમાવી બેસે છે, તે પાંચે ઇન્દ્રિયના વિષયના ગુલામ બનેલા જે જીવે છે, તેમની દુર્દશાની તે વાત જ શી કરવી !
શબ્દથી લઈને સ્પર્શ પર્યન્તના આ પાંચ સ્થાનના સ્વરૂપથી અજ્ઞાત હોય એવા અથવા અપ્રત્યાખ્યાન પરિજ્ઞાથી અપ્રત્યાખ્યાત હોય એવાં જીવોને भाटे ते पाय स्थान मलित, अनु५७६२, असुभ (1), सक्षम (मसामर्थ) અનિશ્રેયસ (અકલ્યાણ ) અથવા અમોક્ષને માટે કારણરૂપ બને છે, અને અનુગામિતા-પરભવમાં સાથે જવાને માટે કારણભૂત બનતાં નથી (૧૦). આ શબ્દથી લઈને પશે પર્યન્તના પાંચ સ્થાન જ્યારે સુપરિજ્ઞાત થઈ જાય છે, ત્યારે તે તેના હિત, ઉપકાર આદિ કરવામાં કારણભૂત બને છે (૧૧),
श्री स्थानां। सूत्र :03
