________________
५०८
स्थानाङ्गसूत्रे
| ८ | तथा - जीवाः पञ्चभिरिन्द्रियैः शब्दादिस्पर्शान्तेषु पञ्चसु रागाद्याश्रयेषु विनिघातं = मृगादीनामिव मरणं संसारं वा आपद्यन्ते= प्राप्नुवन्ति । उक्तं चरक्तः शब्दे हरिणः, स्पर्शे नागो रसे च वारिचरः । कृपणपतङ्गो रूपे, भुजगो गन्धे ननु विनष्टः ॥ १॥ पञ्च रक्ताः पश्च विनिष्टा यत्रागृहीत परमार्थाः ।
एकः पञ्चसु रक्तः, प्रयाति भस्मान्ततां मूढः ॥ २॥ किंच - " कुरङ्गमातङ्गपतङ्गभृङ्ग मीना हताः पञ्चभिरेव पञ्च ।
एकः प्रमादी स कथं न हन्यते यः सेवते पञ्चभिरेव पञ्च ॥ १ ॥ " इति ॥ ९ ॥ होकर अपने प्रिय जीवनसे रहित बन जाते हैं. उसी प्रकार रागादिक के आश्रयभूत शब्दादि स्पर्शान्त तकके पांच विषयोंमें पांच अपनी इन्द्रियों द्वारा खींचे जाकर अन्तमें उन्होंमें मृत्युको प्राप्त हो जाते हैं, या उनके वशवर्ती बनकर पुन: पुनः इसी संसारमें जन्म मरण आदि करते रहते हैं । कहा भी है-" रक्तः शब्दे हरिणः " इत्यादि ।
हरिण शब्द में जो कर्ण इन्द्रियका विषय है, अनुरागी बनकर अपने प्राणोंको नष्ट कर देता है, हाथी स्पर्शन इन्द्रियके विषयभूत स्पर्शमें अधिक अनुरागी बनकर अपने जीवनको नष्ट कर देता है, वारिचरमछली रस्में जो कि जिहा इन्द्रियका विषय है, अनुरागी हुआ अपने जीवनको समाप्त कर देती है, तथा रूपमें जो कि चक्षुइन्द्रियका विषय है, अनुरागी हुआ विचारा पतंग अपने जीवनको नष्ट कर देता है, भुजग-सर्पगन्ध में जो कि घ्राण इन्द्रियका विषय है, अधिक अनुरागी
"
પ્રાણૈાથી પશુ રહિત થઈ જાય છે, એ જ પ્રમાણે રાગાદિકના આશ્રયભૂત શબ્દથી લઈને સ્પર્શ પન્તના પાંચ વિષયામાં પેાતાની પાંચ ઇન્દ્રિયા દ્વારા આકર્ષિત થયેલા જીવા પણ અન્તે મૃત્યુ પામે છે. એટલું જ નહી' પણ તેમને અધીન બનેલા જીવે આ સંસારમાં વારવાર જન્મ-મરણુ રૂપ આવાગમન sul se 3. saj ug - 7: 15 eko: "Seult.
શબ્દ કે જે કણેન્દ્રિયના વિષય છે તેમાં અનુરાગી મનીને હરણ પેાતાના પ્રાણાને ગુમાવી દે છે. સ્પર્શેન્દ્રિયના વિષયભૂત સ્પર્શમાં અધિક અનુરાગયુક્ત બનીને હાથી પેાતાનાં પ્રણાને ગુમાવી બેસે છે, પ્રાણી, કે જે સ્વાદેન્દ્રિયના વિષય છે, તેમાં આસક્ત બનીને માછલી પેાતાનાં પ્રાણૈાને ગુમાવે છે. તથા ચક્ષુઇન્દ્રિયના વિષયરૂપ રૂપમાં આસક્ત થવાથી પતંગિયું પેાતાના જાન ગુમાવી બેસે છે. ઘ્રાણેન્દ્રિયના વિષયભૂત ગન્ધમાં અધિક નુ
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૩
