________________
४८६
स्थानानसत्र
तथा-घृतोदः-घृतमिवोदकं यत्र स तथा ४। कालोद-पुष्करोद-स्वयम्भू रमणा. ख्यास्त्रयः समुद्रा उदकरसाः, शेषास्तु इक्षुरसा इति, उक्तश्च---
"वारुणिवरखीरवरो घयवरलवणोय होति पत्तेया।।
कालो पुक्खरउदही सयंभुरमणो य उदगरसा ॥१॥" छाया-" वारुणीवर-क्षीरवरौ घृतवर-लवणौ च भवन्ति प्रत्येकम् ।
कालः पुष्करउदधिः स्वयम्भूरमणश्व उदकरसाः ॥१॥४८॥ पूर्व समुद्रा उक्ताः, ते च साऽऽवत मबन्तीत्यावर्तान दष्टान्तान् प्रदर्शयस्त हार्टान्तिककषायान्निरूपयितु द्विसूत्रीमाह--
मूलम्--चत्तारि आवत्ता पण्णत्ता, तं जहा--खरावते १, उन्नयावत्ते २, गूढावत्ते ३, आमिसावत्ते ४॥ एवामेव चत्तारि कसाया पण्णत्ता, तं जहा--खरावत्तसमाणे कोहे १, उन्नयावत्तसमाणे माणे २, गूढावत्तसमाणा माया ३, आमिसावत्तसमाणे लोहे ४, खरावत्तसमाणं कोहं अणुप्पक्ट्रेि जीवे कालं करेइ णेरइएसु उववजइ, उन्नयावत्तसमागं माणं एवं चेव गूढावत्तसमाणं मायं, एवं चेव आमिसावत्तसमागं लोहमणुप्पविट्रे जीवे कालं करेइ नेरइएसु उववजेइ ॥ सू० ४९ ॥ ___ छाया---चत्वार आवर्ताः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-खरावर्तः १, उन्नताऽऽवतः २, गृढावर्तः ३, आमिषाऽऽवर्तः ४। एवमेव चत्वारः कषायाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथाऔर घृतोद समुद्रका जल घृत के जैसे रसबाला है अर्थात् घृत जैसे पानीवाला है' कालोद, पुष्करोद और स्वयंभूरमण ये तीन समुद्र पानीका जैसा रस होता है वैसे रस. यक्त पानीवाले हैं और बाकीके सब समुद्र इक्षु के जैसे रससे युक्त पानीवाले हैं। कहाभी है " वारुणिवरखीरवरो" इत्यादि ॥ सू० ४८॥ ઘદ સમુદ્રનું જળ ઘીના જેવા રસવાળું હોય છે એટલે કે ઘીના જેવા પાણીથી તે સમુદ્ર ભરપૂર છે. કાલેદ, પુષ્કરોદ અને સ્વયંભૂરણુણ, આ ત્રણ સમદ્રો જે પાણીને રસ હોય છે એવા રસયુક્ત પાણીવાળા છે. બાકીના બંધા સમુદ્રો ઈક્ષુ (શેરડી) ન જેવા રસથી યુક્ત પાણીવાળા છે. કહ્યું પણ
" वारुणिवरखीरवरो" त्याहि ॥ सू. ४८ ॥
श्री. स्थानांग सूत्र :03
