________________
-
-
सुघा टीका स्था०४ उ० ४ सू०३७ नारकत्वादि साधनकर्मद्वारनिरूपणम् ४५५ इच्छापरिमाणेनाविहितमर्यादत्वेन बृहत् आरम्भः-पृथिव्याधुपमईनलक्षणो यस्य स महाऽऽरम्भः चक्रवर्त्यादिः, तस्य भावो महाऽऽरम्भता, तया महाऽऽरम्भतया १, एवं परिग्रह तया-परिगृह्यत इति परिग्रहः-हिरण्यसुवर्णद्विपदचतुपदप्रमृतिः पदार्थः, स महान् यस्य स महापरिग्रहस्तत्तया, तथा-पञ्चेन्द्रिय वधेन ३, तथा-कूणिमाऽऽहारेण-मांसभक्षणेन ४ (१)
" चउहिं ठाणेहिं जीवा तिरिक्खजोणियत्ताए" इत्यादि
चतुर्भिः स्थानीवास्तिर्यग्योनिकतया कर्म प्रकुर्वन्ति, तद्यथा-मायितयामाया=मनः कौटिल्यं, साऽस्त्यस्येति मायी, तस्य भावो मायिता तया मायि१ महापरिग्रहतासे२ पंचेन्द्रिय वधसे ३ और कुणिमाहारसे मांसाहारसे४।
जिसने परिग्रहका प्रमाण-इच्छापरिमाण नहीं कियाहै और इसी कारण जिसका आरम्भ पृथिव्यादि जीवोंका वध-वृहत् है बढा हुआ है, ऐसा चक्रवर्ती आदिजन यहां महारम्भसे लिया गयाहै। इस महारम्भका जो भाव है, वह महारम्भता है। इसी प्रकारसे हिरण्य, सुवर्ण द्विपद चतुष्पद आदि पदार्थ जिसको अधिक मात्रामें है, ऐसा मनुष्य महापरिग्रहसे लिया गया है, इसका जो भाव है वह महापरिग्रहता है, तथा पञ्चेन्द्रिय जीवोंकी जो हिंसा है वह पञ्चेन्द्रिय वध है, और मांसका आहार करना बह कुणिमाहार है। इनसे जीव नरकायका बन्ध करता है-- ___"चहिं ठाणेहिं जीवा तिरिक्खजोणियत्ताए" इत्यादि जीवचार कारणोंसे तिर्यगायुका बन्ध करताहै, जैसे-मायावी होनेसे १ प्रभारी छ-(१) मा २२ मता, (२) मा परियता, (३) ५'येन्द्रिय १५थी, भने (४) मुशिमाहारथी ( मांसाहार)
જેણે પરિગ્રહનું પ્રમાણ ઈચ્છા પરિમાણુ કર્યું નથી અને એજ કારણે જો આરંભ (પૃથ્વીકાય આદિ ના વધરૂપ આરંભ) વિશેષ પ્રમાણવાળે છે એવા ચકરતી આદિને મહા આરંભ કરનારા સમજવા. તે મહારંભને જે ભાવ છે તેને મહારંભતા કહે છે. એ જ પ્રમાણે જેની પાસે સોનું, ચાંદી, દ્વીપદ, ચતુષ્પદ આદિ પદાર્થ અધિક પ્રમાણમાં હોય છે એવા મનુષ્યને મહાપરિગ્રહવાળો કહ્યો છે. મહાપરિગ્રહને જે ભાવ છે તેને મહા પરિગ્રહતા કહે છે. પંચેન્દ્રિય જીવોની હત્યા કરવી તેનું નામ પંચેદ્રિય વધ છે અને માંસાહારને કુણિમાહાર કહે છે. આ ચારે કારણેને લીધે જીવ નરકાયુને બન્ધ કરે છે.
" चउहि ठाणेहि तिरिक्खजोणियत्ताए" या
જીવ નીચેના ચાર કારણોને લીધે તિર્યંચાયુને બન્ધ કરે છે. (૧) भायावी उपाथी, (२) नितिमा डापायी, (३) असत्य क्यनथी मने (४)
श्री. स्थानांग सूत्र :03
