________________
सुधास्था.४.४९.३२द्वीन्द्रियान्मसमारम-समारभमाणस्यसयमासंनि.
४४३
गेत्ता भवइ ४, वेइंदियाणं जीवा समारभमाणस्स चउविहे असंजमे कज्जइ, तं जहा-जिभामयाओ सोक्खाओ बबरोवित्ता भवइ, १, जिब्भामएणं दुक्खेणं संजोगित्ता भवइ २, फासमयाओ सोक्खाओ ववरोवेत्ता भवइ ३, फासमएणं दुक्खेणं संजोगित्ता भवइ ४ ॥ सू० ३२ ॥ ___छाया-द्वीन्द्रियान् खलु जीवान् असमारभमाणस्य चतुर्विधः संयमः क्रियते, तद्यथा-जिहामयात् सौख्यात् अव्यपरोपयिता भवति ? जिहामयेन दुःखेन असंयोजयिता भवति २, स्पर्शमयात् सौख्यात् अव्यपरोपयिता भवति ३, स्पर्शमयेऽन दुःखेन असंयोजयिता भवति । द्वीन्द्रियान् खलु जीवान् समारभमाणस्य चतुर्विधोऽसंयमः क्रियते, तद्यथा-जिहामयात् सौख्यात् व्यपरोपयिता भवति १, जिहामयेन दुःखेन संयोजयिता भवति २, स्पर्शमयात् सौख्यात् व्यपरोपयिता भवति ३, स्पर्शमयेन दुःखेन संयोजयिता भवति ४ ॥ सू० ३२ ।।
टीका- वेइंदियाणं इत्यादि-स्पष्टम् , नवर-द्वीन्द्रियान् जीवान् असमारभमाणस्य-अविराधयतश्चतुर्विधः-चतुष्पकारः संयमः क्रियते-विधीयते, तद्यथा-जिहामयात्-सौख्यात्-रसास्वादनजन्यमुखात् अव्यपरोपयिता-द्वीन्द्रि
जीवके अधिकारको लेकरही अब सूत्रकार द्वीन्द्रिय जीवोंकी विरा. धना नहीं करनेवाले जीवके और उनकी विराधना करनेवाले जीवके संयम असंयमकी निरूपणा दो सूत्रसे करते हैं
'बेइंदियाणं जीवा असमारभमाणस्स' इत्यादि सूत्र ३२॥ टीकार्थ-दो इन्द्रिय जीवोंकी विराधना नहीं करनेवाला जीव चार प्रकारका संयम करताहै । जैसे-वह उनका जिहा सम्बन्धी सुखका अवियोग करनेवाला होता है, अर्थात्-जोजीव द्वीन्द्रिय जीवकी विराधना नहीं करता है वह उन्हें रसना इन्द्रियजन्य सुखसे रसास्वादनसे जायमान सुखसे
જીવને અધિકાર ચાલે છે. તેથી હવે સૂત્રકાર દ્વીનિદ્રય જીવની વિરાધના નહી કરનારા સંયમી જીવના સંયમનું અને તેમની વિરાધના કરનારા અસંયમી જીવોના અસંયમનું બે સત્ર દ્વારા નિરૂપણ કરે છે–
"बे इंदियार्ण जीवा असमारभमाणस्स" त्याहिટીકાર્થીન્દ્રિય જીવોની વિરાધના નહી કરનારો જીવ ચાર પ્રકારને સંયમ કરે છે–(૧) તે તેમના જિહુવા સંબંધી સુખનો વિયેગ કરનારો હેતે નથી. એટલે કે જીવ દ્વીન્દ્રિય જીવોની વિરાધના કરતું નથી, તે તેમને રસનેન્દ્રિય જન્ય સુખથી (રસાસ્વાદથી પ્રાપ્ત થતાં સુખથી) વંચિત કરતું નથી.
श्री स्थानांग सूत्र :03
