________________
४२०
स्थानाङ्गसूत्रे " अवाप्त दृष्टयादि विशुद्धसम्पत् , परं समाचारमनुप्रभातम् ।
शृणोति यः साधुजनादतन्द्र-स्तं श्रावकं प्राहुरमी जिनेन्द्राः ॥१॥ इति, यद्वा-श्रान्ति तत्वार्थश्रद्धान पचन्ति परिपाक-निष्ठां नयन्तीति श्राः, तथा-वपन्ति चतुर्विधसंघे धनवीजानि निक्षिपन्तीति वाः, तथा-किरन्ति क्लिष्ट. कर्मरजो विक्षिपन्तीति काः, ततः श्राश्च ते वाश्च ते काश्चेति श्रावकाः, पृषोदरादित्वादयं साधुः । यथाहइसी प्रकारसे " श्रमणी" इनके संबन्धमें भी ऐसाही कथन जानना चाहिये २ जो जिन वचनको सुनते हैं वे श्रावक है ३ कहा भी है
" अवाप्तदृष्टयादि विशुद्धसम्पत् ' इन्यादि।
इस लोकका तात्पर्य ऐसा है कि सम्यग्दर्शनादिरूपविशुद्ध सम्पत्तिशाली जो मनुष्य प्रतिदिन प्रातःकाल आलस्यरहित होकर साधुजनसे धर्मोपदेशका श्रवण करता है, जिनेन्द्रदेवने उसे श्रावककी कोटिमें रखा है। अथवा-तत्वार्थश्रद्धानरूप सम्यक्त्बका जो पूर्णरूपसे निर्दोष रूपसे पालन करते हैं तथा चतुर्विध संघरूप खेतमें जो अपने धनरूप बजको बोते हैं, और क्लिष्ट कर्मरूप रजको जो हटाते हैं वे श्रावक है, पाकार्थक श्रा धातुसे, वपनार्थक व धातुसे और विक्षे. पार्थक कृ धातुसे इस श्रावक शब्दकी निष्पत्ति हुई है। इसकी व्युत्पत्ति" श्राश्च ते वाश्च ते काश्च ते श्रावकाः" ऐसी है । यह कर्मधारय समासहै इति समणाः " शत्रु भने भित्र प्रत्ये समान मारने श्रम से છે. એ જ પ્રમાણે શ્રમણને અર્થ પણ સમજ. જેમાં જિનવચનનું શ્રમણ ४२ छ भने श्राप ४ छ. उर्दा ५ छे -" अवाप्तदृष्ट्यादिविशुद्ध. सम्पत् " त्याहि-म ने मावा नीय प्रमाणे ठे
સભ્ય દર્શન આદિ રૂપ વિશુદ્ધ સંપત્તિશાળી જે મનુષ્ય હંમેશા પ્રમાદને ત્યાગ કરીને પ્રાતઃકાળે સાધુઓ પાસે ધર્મોપદેશનું શ્રવણ કરે છે એવા પુરુષને જ જિનેન્દ્ર ભગવાને શ્રાવકની કટિમાં મૂકે છે. અથવા તત્વાર્થ શ્રદ્ધાન રૂપ સમ્યક્ત્વનું જે પૂર્ણ રૂપે નિર્દોષ રૂપે પાલન કરે છે તથા ચતુર્વિધ સંઘ રૂપ જે ક્ષેત્રમાં જે પિતાના ધનરૂપ બીજનું વાવેતર કરે–છે, વાપરે છે, અને કિલષ્ટ કર્મરૂપ રજને દૂર કરે છે એવા પુરુષોને શ્રાવક કહે છે. પાકાર્થક 'श्रा' धातु, १५४ 'बप्' धातु मने विझे पाय 'कृ' धातुमाथी मा 'श्री' ५४नी उत्पत्ति ५४ छ तेनी व्युत्पत्तिमा प्रभारी थाय छे. " श्राश्च
श्री.स्थानांगसूत्र:03
