________________
स्थानाङ्गसूत्रे तथा-देशापकाशिकं-देशे दिग्वतगृहीतस्य दिक्परिमाणस्य विभागे अवकाशोऽवस्थान विषयो यस्य तद्देशाधकाशं, तदेव देशावकाशिकं, तत् दिव्रतगृहीतस्य दिपरिमाणस्य प्रतिदिनं संक्षेपकरणलक्षण सर्वव्रत-संक्षेपकरणलक्षणं वा सम्यक सावधानतया अनुपालयति, तत्रापि च-सामायिकदेशावकाशिकानुपालनेऽपि च तस्य एक आश्वासः प्रज्ञप्तः २६ ___ यत्रापि च चतुर्दश्यष्टम्युद्दिष्टपौर्णमासीषु-चतुर्दशी, अष्टमी, उद्दिष्टा अमावास्या, पौर्णमासी-पूर्णिमा, एतासु तिथिषु प्रतिपूर्ण-सम्पूर्णमहोरात्रं पोषधं सम्यगनुपालपति, तत्रापि-चतुर्दश्यादितिथिषु प्रतिपूर्णपोषधानुपालनेऽपि च तस्यैक आश्वासः मज्ञप्तः ३। ___ यत्रापि च खलु श्रमण पासकः अपश्चिममरणान्तिकसलेखना-जोषणाजुष्टःपश्चाद-अन्ते भवा पश्चिमा, न पियते पश्चिमा-अन्तिमा यस्या सा अपश्चिमा सा चासौ मरणान्तिकसं लेखना-मरणसमीपवर्तितपोविशेषः, तस्या जोषणा सेवन तया जुटः-सेवितः-युक्तो वा, जुष्टा अपश्चिममरणान्तिकसंलेखनाजोषणा येन स तथा, क्तान्तस्यात्र परनिपातः । तथा-भक्तपानप्रत्याख्यातः-प्रत्याख्यातेविशेष विवरण मैंने उपासक दशाङ्ग सूत्रकी अगार संजीवनी टीका में लिखा है वहां देखें । दिग्बत में की गई दिशाओं में आने जाने की मर्यादा को प्रतिदिन संक्षिप्त करना, अथवा-सर्व व्रतोंको संक्षिप्त करना इसका नाम-देशावकाशिक व्रत है, इस सामायिक एवं-देशावकाशिक व्रत को सम्यक् रूप से पालना द्वितीय आवास विश्राम स्थान कहा गया है, २। जहां-चतुर्दशी, अष्टमी, आदि पर्वतिथियों में सम्पूर्ण अहोरात्र का जो पोषध व्रत पालन किया जाता है वह-उपासक का तीसरा आवास-विश्रामस्थान है, ३ जहां श्रमणोपासक अपश्चिम-सर्वान्तिममारणान्तिक संलेखना रूप तप विशेष का प्रीतिपूर्वक सेवन करता है, ઉપાસકદશાંગ સૂત્રની અગાસંજીવની ટીકામાં મેં લખેલું છે, તે ત્યાંથી વાંચી લેવું. અમુક નિયત દિશામાં અવર જવરની મર્યાદાને પ્રતિદિન સંક્ષિપ્ત કરવી અથવા સર્વ વ્રતને સંક્ષિપ્ત કરવા તેનું નામ દેશાવકાશિક વ્રત છે આ સામાયિક અને દેશાવકાશિક વ્રતનું સમ્યફ રીતે પાલન કરવું, એને જ બીજું વિશ્રામસ્થાન કહ્યું છે. શ્રમણોપાસકનું વિશ્રામસ્થાન-આઠમ, ચૌદશ આદિ પર્વ તિથિઓમાં સંપૂર્ણ અહોરાત્ર ( દિનરાત) નું જે પિષધદ્રત કરવામાં આવે છે, તે તેનું ત્રીજુ વિશ્રામસ્થાન છે (૪) અપશ્ચિમ (અન્તિમ)-મારણતિક સંલે. ખના રૂપ તપવિશેષનું પ્રીતિપૂર્વક સેવન કરવું, ચારે પ્રકારના આહારના પરિ.
श्री. स्थानांग सूत्र :03
