________________
सुघा टीका स्था०४३०४ सू०१६ पुरुषजातनिरूपणम्
३४५ ‘चत्तारि पुरिसजाया " इत्यादि-पुनः पुरुषजातानि चत्वारि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-एको बुधः-सक्रियापण्डितो भवति, उक्तं चकरता है वह द्वितीय भंगमें लिया गयाहै । इसी प्रकारसे अवशिष्ट दो भंग भी समझ लेना चाहिये अथया-निष्कृष्ठ निष्कृष्ट ऐसा जो ३९ या सूत्र कहा गयाहै उसका ऐसा भी अर्थ हो सकता है, कि कोई एक पुरुष ऐसा है जो पहिले भी तपस्यासे कृशीकृतदेहवाला होता है, और बादमें भी तपस्यासे कृशीकृत देहवाला बना रहता है, अर्थात् पहिले भी यह तपस्या करता है और तपस्या आगे भी करता जाता है जब तक जीवित रहता है तब तक तपस्या करना नहीं छोडता है, ऐसा अर्थ लेकर इस सूत्रकी व्याख्या करलेनी चाहिये और जो यह ४० वां सूत्र कहा गया है उसमें जैसी अभी व्याख्याकी गई है वैसीही व्याख्या कर लेनी चाहिये ३९ वें सूत्र में “ कृशीकृतकषायत्यात् उपशान्तचित्तो भवतीति " ऐसी व्याख्या नहीं करनी चाहिये ऐसी व्याख्या तो यहां ४० वें सूत्रमें करनी चाहिये। फिरभी-"चत्तारि पुरिसजाया इत्यादि, पुरुषजात चार कहे गयेहैं जैसे बुध. बुध१ बुध अवुध२ अबुध बुध३ और अबुध अबुध४ इनमें जो सत् क्रियामें पण्डित होता है और विवेक सम्पन्न मनवाला होता है, ऐसा वह बुध
૩૯ માં સૂત્રમાં “નિષ્કૃષ્ટ-નિકૃષ્ટ” જે પહેલે ભાંગે છે તેને નીચે પ્રમાણે અર્થ પણ થાય છે–ોઈ એક પુરુષ એ હોય છે કે જે પહેલાં પણ તપસ્યાથી કશીકૃત દેહવાળ હોય છે અને પછી પણ તપસ્યા ચાલુ રાખીને કૃશકૃિતદેહવાળો જ રહે છે. એટલે કે પહેલાં પણ તપસ્યા કરે છે અને પછી પણ તપસ્યા ચાલુ જ રાખે છે એટલે કે જીવે ત્યાં સુધી તપસ્યા કર્યા જ કરે છે. આ પ્રકારનો અર્થ કરીને સૂત્રની વ્યાખ્યા કરવી જોઈએ. અને આ જે ૪૦ મું સૂત્ર કહ્યું છે, તેમાં આગળ બતાવ્યા પ્રમાણે જ વ્યાખ્યા ३२पी २४. 36भा सूत्रमा “ कृशीकृतकषायत्यात उपशान्तचित्तो भवतीति " मा પ્રકારની વ્યાખ્યા કરવી જોઈએ નહીં,એવી વ્યાખ્યા તે ૪૦માં સૂત્રમાં કરવી જોઈએ.
“ चत्तारि पुरिसजाया" त्या-पुरुषांना नीचे प्रमाणे या२ ५.१२ ५५ ४ा छ-(१) सुध, भुष, (२) सुध-मसुध, (3) मसुध-बुध भने (૪) અબુધ-અબુધ હવે આ ચારે ભાંગાને અર્થ સ્પષ્ટ કરવામાં આવે છેજે પુરુષ સન્ક્રિયા સંપન્ન હોય છે અને વિવેકસંપન્ન મનવાળો હોય છે તેને “બુધ બુધ” રૂપ પહેલા ભાંગામાં મૂકી શકાય છે કહ્યું પણ છે કે
स-४४
श्री. स्थानांग सूत्र :03
