________________
स्थानाङ्गसूत्रे
तथा-एकोऽन्ते वर्षणेन निर्मापयिता-सस्यसम्पादयिता भवति किन्तु जनयिता-धान्याङ्कुरादीनामुद्गमयिता न भवतीति, द्वितीयः २।
तथा-एको जनयिताऽपि निर्मापयिताऽपि च भवतीति तृतीयः ३॥ तथा-एको नो जनयिता नापि च निर्मापयिता भवतीति चतुर्थः ४ (११)
'एवामेव ' चत्तारि अम्मापियरो” इत्यादि-एवमेव-पूरॆक्तमेघवदेव मातापितरश्चत्वारः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-एको-प्रथमौ-मातापितरौ जनयितारौ-जन्म. दातारौ भवतः, किन्तु निर्मापयितारौ-गुणसम्पन्नकर्तारौ न भवतः इति प्रथमभङ्गः १। तथा-एको-अन्यौ द्वितीयौ कौ चित् तौ निर्मापयितारौ भवतः न तु जनयिनारो, इति द्वितीयो भङ्गः २। एवं शेषावपि । एवं शिष्यं प्रतिभाचार्योऽपि योजनीयः । ४ । (१२) है अन्नमें वृष्टियजित होनेसे उनका सम्पादयिता नहीं होता है १ तथा कोई मेघ ऐसा होता है जो अन्नमें बरसनेसे निर्मापयिता होता है सस्यादिका सम्पादयिता होता है, पर जनयिता नहीं होताहै-धान्याकुरादिकोंका उद्गमयिता-उगानेवाला नहीं होताहै २ तथा-कोई एक मेघ ऐसा होता है जो जनयिता भी होता है और निर्मापयिता भी होता है ३ तथा कोई एक मेघ ऐसा होता है जो न जनयिता होता है और न निर्मापयिताही होता है ४ (११) इसी प्रकारसे "चत्तारि अम्मापियरो" इत्यादि-मातापिता भी चार प्रकारके होते हैं-कोई एक मातापिता ऐसे होते हैं-जो जनयिता होते हैं-जन्मदाता होते हैं पर वे निर्मापयिता नहीं होते हैं-गुणोंसे युक्त करनेवाले नहीं होते हैं १ तथा कोई एक मातापिता ऐसे होते हैं-जो निर्मापयिता होते हैं કે પાછતર વૃષ્ટિને અભાવે ડાંગર આદિ ધાન્યને ઉત્પાદક હેત નથી. (૨) કોઈ એક મેઘ એવા હોય છે કે જે વર્ષાતકાળે વરસનારો હોવાથી ડાંગર આદિ ધાન્યના બીજેને સંપાદયિતા (ઉત્પાદક) હોય છે પણ ધાન્યાંકરેને જનયિતા (ઉગાડનારો) હોતું નથી. (૩) કેઈ એક મેઘ ધાન્યાંકુરોને જનયિતા પણ હોય છે અને બીજેને સંપાદયિતા પણ હોય છે અને (૪) કોઈ મેઘ એ હોય છે કે જે જનયિતા પણ હોતા નથી અને સંપાદયિતા પણ છે नयी. ॥११॥" चत्तारि अम्मापियरो" त्याहि-मेल प्रमाणे मातापिताना પણ નીચે પ્રમાણે ચાર પ્રકાર હોય છે–એઈ માતાપિતા જન્મદાતા હોય છે પણ બાળકોમાં સારા ગુણેનું સિંચન કરનારા દેતા નથી. (૨) કેઈ માતા, પિતા નિર્મપયિતા (સારા સારા ગુણેનું સિંચન કરનારા) હોય છે પણ જનયિતા
श्री. स्थानांग सूत्र :03