________________
सुघा टीका स्था०४३०४०९ मेघदृष्टान्तेन पुरुषजातनिरूपणम् ३१३ __ " चत्तारि मेहा" इत्यादि-स्पष्टम् , नवरम् चत्वारो भङ्गा यथा-देशवर्षी नो सर्ववर्षी १ सर्पवर्षी नो देशवर्षी २, देशवयपि सर्ववर्ण्यपि३, नो देशवर्षो नो सर्ववर्षी ४। तत्राचं भङ्गद्वयं स्पष्टमेव यस्तृतीयो भङ्गः- देशवर्ण्यपि सर्ववर्ण्यपि' इत्येवरूपः तस्य क्षेत्रकालात्मशब्दानाश्रित्य नए विकल्पाः भवन्ति यथा-यो वियक्षितमरतादिक्षेत्रस्य वर्षादिकालस्य चैकदेशे आत्मनोऽप्येकदेशेन वर्षति स देशवर्षी १, क्षेत्रकालयोः सर्वयोः आत्मनोऽपि सर्वतो वर्षति स सर्ववर्षी २, क्षेत्रतो जनयिता नहीं होते हैं २ इसी प्रकारसे शेष दो भङ्गोके विषयमें लगा लेना चाहिये ४ इसी प्रकारसे शिष्यके प्रति आचार्यको भी लगा लेना चाहिये (१२)
फिरभी-" चत्तारि मेहा" इत्यादि-मेघ चार प्रकारके कहे गये हैं जैसे देशवर्षी नो सर्ववर्षी १, सर्ववर्षी नो देशवर्षी २, देशवर्ण्यपि, सर्ववर्ण्यपि ३ नो देशवर्षी नो सर्ववर्षी४ । उनमें प्रथम दो भांगे स्पष्टही हैं। देशवयपि सर्ववर्ण्यपि इस प्रकारका जो तीसरा भांगा है उनका क्षेत्र-काल-आत्म शब्दोंको आश्रित करके नव विकल्प होते हैं, जैसे कि जो विवक्षित भरतादि क्षेत्रके एवं वर्षादि कालके एकदेशमें-और आत्माकेभी एकदेशसे यरसे यह देशवर्षी है १ क्षेत्र-काल-आत्मासे सर्वतः बरसे वह सर्ववर्षी है २ क्षेत्रसे देशमें कालसे और आत्मासे सर्वतः ३ कालसे देशमें, क्षेत्रसे और आत्मासे सचत्र और सर्वतः ४ હેતા નથી. એ જ પ્રમાણે બાકીના બે ભાંગા પણ સમજી લેવા. એજ પ્રમાણે આચાર્ય શિષ્ય સંબંધી ચાર ભાંગા પણ સમજી લેવા જોઈએ. ૧ર
"चत्तारि मेहा" त्याह-मेघना नाय प्रमाणे यार ४१२ ५५५४ छ જેમકે-દેશવ ને સર્વષી ૧, સર્વવષિને દેશવર્ષ ૨, દેશવષ્યપિ સર્વવર્ષેપિ 3 'नो देशयीं नो सर्ववर्षी ४, मा ५साना मे ला स्पष्ट है, 'देशवयपि सर्ववष्यपि' से शतनारे की
तना क्षेत्रास, આત્મા એ શબ્દને આશ્રય કરીને નવ વિકલ્પ બને છે. જેમકે-જે વિક્ષિત ભરતાદિ ક્ષેત્રના અને વર્ષાદિકાળના એકદેશમાં અને આત્માના પણ એકદેશથી વરસે તે દેશવર્ષ છે. ૧, ક્ષેત્ર-કાલ આત્માથી સર્વતઃ વરસે તે સર્વ વર્ષો છે ૨, ક્ષેત્રથી દેશમાં કાલથી અને આત્માથી સર્વતઃ ૩, કાલથી દેશમાં ક્ષેત્રથી અને આત્માથી સર્વત્ર અને સર્વતાઃ ૪ આત્માથી દેશમાં ક્ષેત્ર અને
श्री. स्थानांग सूत्र :03
