________________
सुघाटी. स्था. ४ उ. ३ सू.४१ दृष्टान्तमेदनिरूपणम्
२२५ संपति आहरणतद्देशो व्याख्यायते-'आहरणतद्देसे' इत्यादि। आहरण-तदेशशतुर्विधः अनुशास्त्युपालंभपृच्छा निश्रावचनभेदात् । तत्रानुशास्तिः अनुशासनमनुशास्तिः सद्गुणसंकीर्तनेनोपबृहणम् सद्गुणसंकीर्तनमेव यत्र विधेयतयोपदिश्यते सा अनुशास्तिः, यथाये गुणयन्तस्तेऽनुशासनीया भवंति, यथा-चम्पानगर्या कदाचि ज्जिनकल्पिको मुनिर्भिक्षार्थ मुभद्रागृहे समागतः तन्नेत्रे रजःकणं पतितं दृष्ट्वा मुभद्रा स्वजिहया तनिःसारितवती । तत्समये तललाटगतकुङ्कुमबिन्दुमुनि ललाटे संलग्नः । तद् दृष्ट्वा लोके तद्विषये शीलभङ्गशङ्का समुत्पना । तामपनेनुं सा लोकसमक्षं चालनीत आमसूत्रेण कूपाजलं निस्सार्य तज्जलाच्छोटनेन शासचार भेदोंका कथन समाप्त कर अब आहरणतद्देश का कथन किया जाता है-यह आहरणतदेशभी चार प्रकारका कहा गया है अनुशास्ति १ उपालम्म २ पृच्छा ३ और निश्रावचन ४ जहां सद्गुण संकीर्तनही विधेयता रूपसे उपदिष्ट होता है वह अनुशास्ति है जैसे-जो गुणवान् होते हैं वे अनुशासनीय होते हैं-इस पर दृष्टान्त इस प्रकारसे है
चंपानगरीमें किसी समय जिनकल्पिक मुनि गोचरीके लिये सुम द्राके घर पर आये उनकी आंखमें रजाकण(धूलिकण)गिर गया था सुभद्राने रजाकणको उनकी आंखमेंसे अपनी जीभ द्वारा निकाल दिया निकालते समय उसके ललाटकी कुडकुमबिन्दु मुनिके ललाटमें लग गई इस बातको देखकर लोकमें उनके शीलभङ्गकी चर्चा प्रारम्भ हो गई इस चर्चाको-शीलभङ्गको शंकाको दूर करने के लिये सुभद्राने लोकोंके समक्ष સુધીમાં આહરણ દૃષ્ટાન્તના ચાર ભેદનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે.
આહરણતદેશના દષ્ટાન્તનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવે છે. આહરણતદેશના नाये प्रमाणे या२ २ ४ छ-(१) मनुशासित, (२) Ger, (3) પૃચ્છા અને (૪) નિશ્રાવચન જ્યાં સગુણસંકીતન જ વિધેયતા રૂપે ઉપદિષ્ટ થાય છે તેનું નામ અનુશાસ્તિ છે જેમકે-જે ગુણવાન હોય છે તે અનુશાસનીય હોય છે. આ વિષયને અનુલક્ષીને નીચે પ્રમાણે દષ્ટાન્ત છે–
ચંપા નગરીમાં કોઈ એક સમયે એક જિનકલિત મુનિ ચરી કરવા નિમિત્ત ફરતા ફરતા સુભદ્રા શેઠાણીને ત્યાં પધાર્યા. તેમની આંખમાં રજ (કાણું) પડવાને કારણે તેમાંથી આંસું નીકળી રહ્યા હતાં. સુભદ્રાએ પિતાની જીભને ટેરવા વડે તેમની આંખમાંથી તે રજને કાઢી નાખી, પણ રજ કાઢતી વખતે તેના લલાટને કંકુને ચાંલે મુનિના કપાળમાં લાગી ગયો. મુનિના કપાળમાં તે નિશાન જોઈને લેકે માં તેમના શીલભંગની ચર્ચા ચાલવા માંડી. આ શીલભંગની વાત બેટી છે એ સાબીત કરવાને માટે સુભદ્રાએ કાચા સૂતર
श्री. स्थानांग सूत्र :03
