________________
स्यानाङ्गसूत्रे
चत्तारि समणोवासगा पण्णता, तं जहा-राइणिए समणोवासए महाकम्मे तहे ४,
चत्तारि समणोवासियाओ पण्णत्ताओ, तं जहा--राइणिया समणोवासिआ महाकम्मा तहेव चत्तारि गमा। सू० २१ ॥
छाया-चत्वारो निर्ग्रन्थाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-रात्निकः श्रमणो निग्रन्थो महाकर्मा महाक्रियः अनातापी असमितो धर्मस्थानाराधको भवति १, रात्निकः श्रमणो निर्ग्रन्थोऽल्पकर्माऽल्पक्रियः आताषी समितो धर्मस्याऽऽराधको भवति २, अवमरात्निकः श्रमणो निग्रन्थो महाकर्मा महाक्रियोऽनातापी असमितो धर्मस्याऽऽराधको भवति ३, अवमरात्निकः श्रमणो निर्ग्रन्थोऽल्पकर्माऽल्पक्रिय आतापी समितो धर्मस्याऽऽराधको भवति ।
चतस्रो निग्रन्थ्यः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-रानिकी श्रमणा निग्रन्थी एवमेव ४,
चत्वारः श्रमणोपासकाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-रात्निकः श्रमणोपासको महाकर्मा तथैव ४।
चतस्रः श्रमणोपासिकाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-रात्निको श्रमणोपासिका महाकर्मा तथैव चत्वारो गमाः । सू० २१ ॥
टीका-" चत्तारि णिग्गंथा " इत्यादि-निर्ग्रन्याः -बाह्याभ्यन्तरग्रन्थरहिताः साधवश्चत्वारः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-रात्निकः-रत्नैः-भावतो ज्ञानादिलक्षणे व्यवहरतीति रात्निकः-ज्ञानादिरत्नव्यवहारसम्पन्नो बृहत्पर्यायः पर्यायज्येष्ठ इत्यर्थः,
टीकार्थ-" चत्तारि णिग्गंधा पण्णत्ता"-इत्यादि-। २१ ।।
निर्गन्थ चार प्रकार के कहे गये हैं, जैसे - कोई एक निर्ग्रन्थ श्रमणरानिक पर्याय ज्येष्ठ होता है, दीक्षापर्याय की अपेक्षा ज्येष्ठ होता है, तपश्चरणशील होता है निर्ग्रन्थ.
" चत्तारि णिग्गंथा पणता " त्या-(२१) શ્રમણ નિગ્રંથના નીચે પ્રમાણે ચાર પ્રકાર કહ્યા છે–
(૧) કેઈ એક શ્રમણ નિગ્રંથ સાનિક હોય છે એટલે કે દીક્ષા પર્યાયની અપેક્ષાએ રેષ્ઠ હોય છે, તપશ્ચરણશીલ હોય છે, બાહ્ય અને આભ્યન્તર પરિગ્રહથી રહિત હોય છે, પરન્ત જ્ઞાનાવરણીય આદિ કર્મોની સ્થિતિની
श्री. स्थानांग सूत्र :03
