________________
५६२
स्थानाङ्गसूत्रे अनन्तरमन्तरं निरूपितम् , अधुना पुरुषविशेषान्तरं निरूपयितुं भृतकं सभेद निरूपयितुमाह
मूलम् --चत्तारि भयगा पण्णत्ता, तं जहा-दिवसभयए १, जत्ताभयए २, ऊच्चत्तभयए ३, कब्बालभयए ४। सू० ३२॥
चत्तारि पुरिसजाया पण्णता, तं जहा--संपागडपडिसेवी णाममेगे णो पच्छन्नपडिसेवी १, पच्छन्नपडिसेवी णाममेगे णो संपागडपरिसेवी २, एगे संपागडपडिसेवीवि पच्छन्नपडिसेवीवि ३, एगे णो संपागडपडिसेवी णो पच्छन्नपडिसेवी । सू० ३३ ॥
छाया-चत्वारो भृतकाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-दिवसभृतकः १, यात्राभृतकः २, उच्चताभृतकः ३, कब्बाडभृतकः ४। खु० ३२ । जो आमर्श औषधि आदि लब्धियोंसे युक्त होता है ऐसा वह पुरुष स्पर्शमणि जैसा होता है, तथा-जो पुरुष दैन्य दारिद्य आदिवाला होता है वह उषर प्रस्तर जैसा है ४ । इसी तरहसे एक स्त्रीका एक दूसरी स्त्रीसे भी अन्तर समझ लेना ॥ सू० २॥
अब सूत्रकार पुरुष विशेषका अन्तर निरूपित करने के लिये भेद सहित भृतकका निरूपण करते हैं । " चत्तारि भयगा पण्णत्ता" इत्यादि
चार भृतक कहे गये हैं, जैसे-दिवस भृतक १, यात्रा भृतक २, उच्चता भृतक ३, और कव्वाड भृतक ४ । चार प्रकारके पुरुष कहे गये हैं, जैसे-संपकट प्रतिसेवी नो प्रच्छन्न प्रतिसेवी १, प्रच्छन्न प्रतिसेवी नो
પ્રસ્તાન્તર સમાન પુરુષ” –જે પુરુષ આમર્શ ઔષધિ આદિ લબ્ધિ. ઓથી યુક્ત હોય છે તેને સ્પર્શમણિ પ્રતર સમાન કહે છે, પણ દીનતા, દારિદ્રય, આદિથી યુક્ત હોય એવા મનુષ્યને ઊષર પ્રસ્તર સમાન કહ્યો છે. એજ પ્રમાણે એક સ્ત્રી અને બીજી સ્ત્રી વચ્ચેનું અત્તર પણ સમજવું. ! સૂ. ૩૨ છે
હવે પુરુષ વિશેષના અન્તરનું નિરૂપણ કરવા નિમિત્તે સૂત્રકાર ભતકના या हातुं नि३५३॥ ४२ छे. “ चत्तारि भयगा पण्णत्ता' त्यादि
શતક (નેકર) ના ચાર પ્રકાર કહ્યું છે-દિવસ ભૂતક, (૨) યાત્રા ભૂતક (3) या त मन (४) ४०॥ सत. या२ प्रा२ना पुरुष ॥ छ, (१) स'४ प्रतिसेवा, । २७ प्रतिसेवी, (२) ५२छन्न प्रतिसेवी, सट
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
