________________
सुधा टीका स्था० ४३०१ सू० २९ दुर्गतिसुगत्यादिमेदनिरूपणम् ५५१ ___ अनन्तरोक्त प्राणातिपातादिभ्योऽनुपरतोपरतानां दुर्गतिः सुगतिश्च भवति, तद्वन्तश्च ते दुर्गताः सुगताश्च भवन्तीति दुर्गतिसुगत्यात्मकपरिणामयोर्दुर्गतसुगतानां च भेदान् निरूपयितुं सूत्रचतुष्टयमाह
___ मूलम्-चत्तारि दुग्गईओपण्णत्ताओ, तं जहा -णेरइयदग्गई १, तिरिक्खजोणियदुग्गई २, मणुस्सदुग्गई ३, देवदुग्गई ४, १॥
चत्तारि सुग्गईओ पण्णत्ताओ, तं जहा-सिद्धसुग्गई १, देवसुग्गई २, मणुयसुग्गई ३, सुकुलपञ्चायाई ४, २ । __ चत्तारि दुग्गया पण्णत्ता, तं जहा--णेरइयदुग्गया १, तिरिक्खजोणियदुग्गया २, मणुस्सदुग्गया ३, देवदुग्गया ४, ३॥
चत्तारि सुग्गया पण्णत्ता, तं जहा-सिद्धसुग्गया १, जाव सुकुलपञ्चायाया ४ । सू० २९ ।
छाया--चतस्रो दुर्गतयः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-नैरयिकदुर्गतिः १, तियग्योनिकदुर्गतिः २, मनुष्यदुर्गतिः ३, देवदुर्गतिः ४, १॥
अनन्तरोक्त प्राणातिपात आदिकोंसे उपरत हुवे मनुष्यों की सुगति होती है और नहीं उपरत हुवे मनुष्योंकी दुर्गति होती है, इस सुगतिवाले जीव सुगत और दुर्गति वाले जीव दुर्गत कहलाते हैं । इसलिये अब सूत्रकार दुर्गति और सुगति रूप परिणामोंके एवं-दुर्गत और लुगतोंके भेदोंका निरूपण चार सूत्रोंसे करते हैं। " चत्तारि दुग्गईओ पण्णत्ताओ" इत्यादि।
सूत्रार्थ-दुर्गतियाँ चार कही गई हैं, जैसे नैरयिक दुर्गति १, तिर्यग्योनिक दुर्गति २, मनुष्य दुर्गति ३, और देव दुर्गति ४ ।
પ્રાણાતિપાત આદિને પરિત્યાગ કરનાર મનુષ્ય દુર્ગતિમાં જાય છે, તેથી સુગતિવાળા જીવને સુરત અને દુર્ગતિવાળા જીવને દુર્ગત કહે છે. તેથી હવે સૂત્રકાર દુર્ગતિ અને સુગતિ રૂપ પરિણામોના ભેદનું અને દુર્ગત અને સુરતના ભેદેનું નિરૂપણ ચાર સૂત્રે દ્વારા કરે છે.
" चत्तारि दुग्गईओ पण्णत्ताओ" त्याहसूत्रार्थ-दुति या२ ४ही छे--(१) यि हुति, (२) तियानि ति, (3) मनुष्य हुति, मने (४) हे ति.
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨