________________
स्थानाङ्गसूत्रे चतस्रः सुगतयः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-सिद्ध सुगतिः १, देवसुगतिः २, मनुष्यसुगतिः ३, सुकुलप्रत्यायातिः ४, २। ___चत्वारो दुर्गताः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-नैरयिकदुर्गताः १, तिर्यग्योनिकदुर्गताः २, मनुष्यदुर्गताः ३, देवदुर्गताः ४, ३श
चत्वारः सुगताः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-सिद्धसुगताः १, यावत् सुकुलप्रत्यायाताः ४, ४। सू० २९ ।
टीका--" चत्तारि दुग्गईओ" इत्यादि, सुगम, नवरं दुष्टाः-निन्दिता गतयो दुर्गतयः, ताश्चतस्रः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-नैरयिकदुर्गतिः निरये-नरके भवा नैरयिका जीवाः तत्सम्बन्धिनी दुर्गतिः । १, “ तिर्यग्योनिकदुर्गतिः "-मूकरा. दियोनिजन्मापेक्षया विज्ञेया २। " मनुष्यदुर्गतिः-कुमनुष्यापेक्षया बोध्या ३, " देवदुर्गतिः "-किल्बिषिकादिदेवापेक्षया बोध्या ४, १॥
सुगतियां चार कही गई हैं, जैसे-सिद्ध सुगति १, देव सुगति २, मनुष्य सुगति ३, और सुकुल प्रत्यायाति ४-२
चार दुर्गत कहे गये हैं, जैसे-नैरयिक दुर्गत १, तिर्यग्योनिक दुर्गत २, मनुष्य दुर्गत ३, और देव दुर्गत ४।
चार सुगत कहे गये हैं, जैसे-सिद्ध सुगत १, यावत् सुकुल प्रत्या यात ४-४।
विशेषार्थ-निन्दित जो गतियां है वे दुर्गतियां है, इनमें नैरयिक सम्बन्धिनी जो गति है वह नरयिक दुर्गति है। सूकर आदि योनिमें जन्म धारण करनेकी अपेक्षा तिर्यग्योनिक दुर्गति है। मनुष्यकी अपे. क्षासे मनुष्य दुर्गति है, तथा-किल्बिषिकादि देवोंकी अपेक्षासे देव
या सुति ही छ- (१) सिद्ध सुमति, (२) देव सुति, (3) मनुष्य સુગતિ અને (૪) સુકુલ પ્રત્યાયાતિ. - या त ४॥ छ-१) ३२यि हुत, (२) तिय योनि हुत, (3) मनुष्य त भने (४) हेवहुति
चार सुरत ॥ छ-(१) सिद्ध सुरत, (२) हे सुत(3) मनुष्य સુગત અને (૪) સુકુલ પ્રત્યાયાત સુગત
વિશેષાર્થ—જે ગતિ નિન્દ્રિત છે, તેમને દુર્ગતિ કહે છે. નરયિક સંબધી જે ગતિ છે તેને નૈવિક દુર્ગતિ કહે છે. સૂકર (સ્વર) આદિ
નિમાં જન્મ ધારણ કરવાની અપેક્ષાએ તિર્યંગ્યનિને દુર્ગતિરૂપ કહી છે. અકર્મભૂમિ આદિમાં જન્મની અપેક્ષાએ મનુષ્યગતિને પણ દુર્ગતિરૂપ કહી છે. વિથિકાદિ દેવામાં જન્મની અપેક્ષાએ દેવગતિને પણ દુર્ગતિરૂપ કહી છે.
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
