________________
प
स्थानाङ्गसूत्रे " अह खंति-मद्दय-ज्जव-मुत्तीओ जिणमयप्पहाणाओ।
___ आलंबणाई जेहि उ सुक्कज्ज्ञाणं समारूहइ । १।" इति, छाया-अथ शान्ति-मार्दया-ऽऽर्जव मुक्तयः जिनमतप्रधानाः।
आलम्बनानि यैस्तु शुक्लध्यान समारोहति । १।" इति । अथ शुक्लध्यानस्यानुप्रेक्षा आह-" सुकस्त” इत्यादि-शुक्लस्य खलु ध्यानस्य चतस्रोऽनुप्रेक्षाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-अनन्तवर्तिताऽनुपेक्षा-अनन्तं यथा स्यात्तथा वर्तत इत्येवंशीलोऽनन्तवर्ती भवप्रवाहस्तस्य भावोऽनन्तवर्तिता, तस्यानुप्रेक्षा-भावना=अनन्तवर्तिताऽनुप्रेक्षा,
यद्वा-'अनन्तवृत्तिताऽनुप्रेक्षे-तिच्छाया, तत्रायमर्थः-अविद्यमानोऽन्तो यस्याः साऽनन्ता, सा वृत्तिर्यस्य भवसन्तानस्य सोऽनन्तत्तिस्तस्य भावोऽनन्तवृत्तिता निरवधिकवर्तनयत्त्वम् , तस्या अनुपेक्षा अनन्तवृत्तित्तानुऽप्रेक्षा जीवस्य भवभ्रमणानुचिन्तनमित्यर्थः, यथाशुक्लध्यान सम्बन्धी अनुप्रेक्षाएँ इस प्रकार हैं-अनन्तवर्तिता १ विपरिणामानुप्रेक्षा २ अशुभानुप्रेक्षा ३ और अपायानुप्रेक्षा ४ अनन्त होकर जो रहता है वह अनन्तवर्ती है ऐसा अनन्तवर्ती भवप्रवाह है इस भय प्रवाह का जो भाव है यह अनन्तवर्तिता है इस अनन्तयतिता की जो भावना है वह-अनन्तवर्तितानुप्रेक्षा है। अथवा "अनन्तवृत्तितानुप्रेक्षा" इस छाया पक्ष में ऐसा अर्थ होता है जिसका अन्त अविद्यमान हो वह अनन्त है ऐसी अनन्तरूप वृत्ति जिस भवसन्तान परम्परा की है वह अनन्तवृत्ति है इसका जो भाव है वह अनन्तवृत्तिता है इस अनन्त
શુકલધ્યાન સંબંધી અનુપ્રેક્ષાએ નીચે પ્રમાણે છે–(૧) અનંતવર્તિતા, (२) विपरिभानुप्रेक्षा, (3) Aशुभानुप्रेक्षा मने (४) अयानुप्रेक्षा. मनात થઈને જે રહે છે તે અનંતવી છે. એ અનંતવતી ભવપ્રવાહ છે. તે ભવપ્રવાહને જે ભાવ છે, તે અનંતવર્તિતા છે. તે અનંતવર્તિતાની જે ભાવના છે तनाम १ मन तवर्तिता अनुप्रेक्षा छे. म24 “ अनन्त वृत्तितानुप्रेक्षा" मा પ્રકારની અનંતવર્તિતા અનુપ્રેક્ષાની સંસ્કૃત છાયાની અપેક્ષાએ તેના અર્થને વિચાર કરવામાં આવે તો તેને આ પ્રમાણે અર્થ થશે
જેને અંત અવિદ્યમાન હોય તેને અનંત કહે છે. એવી અનંત રૂપ જે વૃત્તિ જે ભવસન્તાન પરંપરાની છે, તેનું નામ અનંતવૃત્તિ છે. તેને જે ભાવ છે તેનું નામ અનંતવૃત્તિતા છે. તે અનંતવૃત્તિતાની જે અનુપ્રેક્ષા છે તેનું નામ ૮ અનંતવૃત્તિતા અનુપ્રેક્ષા ” છે. એટલે કે જીવના ભવપ્રમાણને વારંવાર
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨