________________
स्थानाङ्गसूत्रे तथा " अशरणानुप्रेक्षा" -अशरणस्य त्राणरहितस्याऽऽत्मनोऽनुप्रेक्षा भावनाऽशरणानुप्रेक्षा, सा चैवम्
" जन्मजरामरणभयैरमिद्रुते व्याधिवेदनाग्रस्ते । ___ जिनवरवचनादन्यत्र नास्ति शरणं कचिल्लोके ।१।" इति ३,
तथा=" संसारानुप्रेक्षा "-संसारः-चतसृषु गतिषु सर्वावस्थासु जीवानां सरणं-गमनं भ्रमणं, तस्यानुप्रेक्षा भोवना संसारानुप्रेक्षा, सा चैवम्
" माता भूत्वा दुहिता भगिनी भार्या च भवति संसारे। वजति सुतः पितृतां भ्रातृतां पुनः शत्रुतांचैव ।१। ” इति ।।
अथ चतुर्विधं शुक्लध्यानमाह-" मुक्के” इत्यादि-शुक्लध्यानं चतुर्विधं चतुष्पत्यवतार-चतुर्यु भेद-लक्षणा-ऽऽलम्बना-ऽनुप्रेक्षारूपेषु पदार्थेषु प्रत्यवतारः समवतारो विचारणीयत्वेन यस्य तत्तथोक्तम् , प्रज्ञप्तम् , तद्यथा-" पृथ.
आत्मा का कोई भी रक्षक नहीं है ऐसा विचार करना इसका नाम अशरणानुप्रेक्षा है। कहा भी है-"जन्म जरा" इत्यादि यह जीव कर्मवश होकर चार गतिरूप इस संसार में परिभ्रमण कर रहा है ऐसा विचार करना इसका नाम संसाराऽनुप्रेक्षा है। कहा भी है-"माता भूत्वा" इत्यादि ? ४ संसारानुप्रेक्षा में ऐसा कोई भी पर्याय नहीं बचा है कि-जहां आत्मा का जन्म मरण नहीं हुवा है ऐसा विचार प्रधान रहता है यही बात इस श्लोक में कही है। भेद लक्षण आलम्बन और अनुप्रेक्षा रूप चार पदार्थों में विचारणीयरूप होने से जिसका समवतार हृया है ऐसा वह शुक्लध्यान भी चार प्रकार का कहा गया है। उसके આ સંસારમાં આત્માને કઈ રક્ષક નથી, એ પ્રકારની ભાવના રાખવી તેનું नाम मशानुप्रेक्षा छ. ४थु ५५ छ-" जन्म जरा" त्या (४) 21 ७५ કર્મને અધીન રહીને ચાર ગતિવાળા સંસારમાં પરિભ્રમણ કરી રહ્યો છે, એ विया२ ४२ तेनु म संसारानुप्रेक्षा छ. ४थु ५५ छ ?-" माता भूत्वा" ઈત્યાદિ. “એવી કઈ પણ પર્યાય નથી કે જ્યાં આત્માએ જન્મ-મરણ અનુભવ્યા ન હોય,” આ પ્રકારની ભાવના સંસાર અનુપ્રેક્ષામાં પ્રધાન રહે छ. १ यात " माता भूत्वा" त्याहि i use ४२थामा की छे.
હવે શુકલધ્યાનનું નિરૂપણ કરવામાં આવે છે–ભેદ, લક્ષણ, આલમ્બન અને અનુપ્રેક્ષારૂપ ચાર બાબતોની અપેક્ષાએ વિચારણીય હોવાથી તેને ચાર પ્રકાર કહ્યા છે. શુક્લધ્યાનના પૃથકવિતર્ક સવિચાર આદિ ચાર પ્રકારનું હવે નિરૂપણ કરવામાં આવે છે–
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
