________________
स्थानाङ्गसूत्रे विष्कम्भ-विष्कम्मपरिमाणं वक्ष्ये, इति गाथाकारः कथयति ॥१॥ यथासंख्येनेति यथाक्रम, तथाहि घनोदधिवलयस्य विष्कम्भपरिमाणं षड्योजनानि, घनवातवलयस्य साधेचतुर्योजनानि, तनुवातस्य साधेयोननमेकं विष्कम्भपरिमाणम् । एतद् रत्नप्रभापृथिवीमाश्रित्योक्तम्।आदिधुवे-आदिवलये घनोदधिलक्षणे योजनस्य त्रिभागः प्रक्षेपणीयः, द्वितीये वलये-धनवातरूपे गव्यूतं प्रक्षेपणीयं, तृतीये वलये तनुवात. लक्षणे गव्यूतस्य त्रिभागः प्रक्षेपणीयः । एवं करणेन द्वितीय-पृथिव्या क्लयत्रयं संपद्यते, एवं यावत्सप्तमिकां-सप्तमीतमस्तमापृथिवीपर्यन्तं प्रक्षेपणेन सर्वासां पृथि. वीनां घनोदधिधनवात-तनुपातरूपस्य वलयत्रिकस्य विष्कम्भपरिमार्ण भवतीति गाथात्रयस्य निष्कर्षार्थः ।। ९० ९१ ॥ को स्पर्श नहीं करती है, समस्तपृथिवियां वलयसे वेष्टिता हैं । घनोदधि का विष्कम्भ परिणाम ६ योजनका है धनवातवलयका विष्कम्भ साढ़े चार योजन का है तनुवात वलय का विष्कम्भ परिणाम १॥ योजन का है घनोदधिरूप प्रथम वलय में योजन के तीन भाग प्रक्षिप्त करने से, घनवातरूप द्वितीय वलय में गव्यूत प्रक्षिप्त करने से तथा-तृतीय तनुवातवलय में गव्यूत के तीन भाग प्रक्षिप्त करने से द्वितीयपृथिवी के तीन वातवलयों का विष्कम्भ परिमाण निकल आता है इसी तरह से सप्तमी तमस्तमा पृथिवी तक प्रक्षेपण करने से बाकी समस्त पृथिवियों के घनोदधि घनयात और तनुवातरूप बलयत्रिक विष्कम्भ परिणाम निकलता है यह तीन गाथाओं का निष्कषार्थ है सू०९२॥ વેષ્ટિત છે. પહેલી પૃથ્વીને વીંટળાયેલા ઘનેદધિને વિખુંભ (વિસ્તાર) ૬
જનને છે, ઘનવાત વલયને વિષ્કભ કા (સાડા ચાર) જનને છે અને तनुपात सयनेवि० १॥ (होट) योजना छ.
ઘનેદધિ રૂપ પ્રથમ વલયના વિષ્ઠભ પ્રમાણમાં જનને ત્રીજો ભાગ ઉમેરવાથી, ઘનવાત રૂપ બીજા વલયના વિષ્કભ પ્રમાણમાં ગભૂતિ ઉમેરવાથી અને તનુવાત રૂપ ત્રીજા વલયના વિષ્ક પરિમાણમાં ગભૂતિનો ત્રીજો ભાગ ઉમેરવાથી બીજી પૃથ્વીના ત્રણે વાતવલના વિધ્વંભનું પરિમાણુ આવી જાય છે. એ જ પ્રમાણે સાતમી તમતમાં પર્યન્તની પૃથ્વીઓમાં ઉપર્યુક્ત પ્રમાણને વધારે કરતા જવાથી બાકીની પચે પૃથ્વીના ઘોદધિ વલય, ઘનવાત વલય અને તનુવાત વલયને વિષ્કભ જાણી શકાય છે, આ પ્રકારને ત્રણ ગાથાઓને ભાવાર્થ સમજ. | સૂ, ૯૧ છે
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
