________________
२६०
स्थानागसूत्रे स तथा । कुण्डलवरः-एकादशे कुण्डलवरनाम्नि द्वीपे स्थितः प्राकारकुण्डलाकतिकः कुण्डलद्वीपं विभजमानः पर्यतः । रुचकवरः-त्रयोदशे रुचकवरे द्वीपे वर्तमानः कुण्डलाकृतिकः रुचकद्वीपं विभजमानः पर्वतविशेषः । तत्र प्रथममानुषोत्तरपर्वतस्वरूपं यथा
"पुक्खरवर दीवडूं, परिखिवइ माणुमुत्तरो सेलो । पायारसरिसरूची, विभजतो माणुसं लोगं ॥ १ ॥ सत्तरस एगवीसाइ जोयण सयाइ सो समविद्धो । चत्तारि य तीसाई मूले कोसं च ओगादो ॥ २ ॥ दसबावीसाइ अहे, वित्थिन्नो होइ जोयणसयाई। सत्तय तेवीसाई, वित्थिन्नो होइ मज्झम्मि ॥ ३ ॥ चत्तारि य चउवीसे, वित्थारो होइ उवरि सेलस्स ।
अड्डाइज्जे दीये, दो य समुद्दे अणुपरीइ ॥ ४ ॥ छाया-पुष्करवरद्वीपाधैं परिक्षिपति मानुषोत्तरः शैलः ।
___प्राकारसदृशरूपो विभनमानो मानुषं लोकम् ॥ १॥
सप्तदश एकविंशत्या ( अधिकानि ) योजनशतानि ( एकविंशत्यधिकसप्तदश योजनशतानीत्यर्थः ) समुद्विद्धाः। चत्वारि च त्रिंशत् (त्रिंशदधिकचतुश्शता. नीत्यर्थः ) क्रोशं चावगाढः ॥ २॥ का यह विभाग करता है इसलिये भी इसका नाम मानुषोत्तर पर्वत है ११ वां दीप जो कुण्डलवर है उस द्वीप में यह पर्वत है और इसकी आकृति कुण्डल के जैसी गोल है यह पर्वत कुण्डलद्वीप का विभाग करता है। उचकवर यह पर्वत तेरहयां जो रुचकवर द्वीप है उसमें वर्तमान है, यह भी कुण्डल की आकृति जैसा गोल है, और रुचकवर द्वीप का विभाग करता है इनमें मानुषोत्तर पर्वत का स्वरूप इस प्रकार से है-" पुक्खरयरदीघडू" इत्यादि, तात्पर्य इन गाथाओं का इस ७ છે તેથી પણ તેનું નામ માનુષેત્તર પર્વત પડયું છે. (૨) કુંડલવર પર્વત કંડલવર નામના અગિયારમાં દ્વીપમાં આવેલ છે. તે કુંડલના જેવા ગેળ આકારવાળે છે અને તે પર્વત કુંડલદ્વીપને વિભાગ કરે છે. (૩) ચકવર પર્વત ૧૩ માં રુચકવર દ્વીપમાં આવે છે, તેને આકાર પણ કંડલના રવો ગોળ છે, આ પર્વત રુચકવર દ્વીપના વિભાગ કરે છે. હવે માનત્તર पतन। २५३५नु नि३५ ४२पामा गाये छे-" पुक्खरवरदीवड़्टं" त्या
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
