________________
२३८
स्थानाजसूत्रे दुष्टपाराश्चिको-कषायतो विषयतश्चेति द्विविधः, पुनरे कैकः सपक्षविपक्षभेदा विविधः, उक्तश्च
" दुविहो य होइ दुट्ठो, कसायदुट्टो य विसयदुट्ठो य ।
दुविहो कसायदुट्ठो सपक्खपरपक्ख चउभंगो :॥ १ ॥ छाया-द्विविधश्च भवति दुष्टः कषायदुष्टश्च विषयदुष्टश्च ।
द्विविधः कषायदुष्टः सपक्षपरपक्षयोश्चर्तुभङ्गी" ॥ इति । तत्र-स्वपक्षकषायदुष्टो यथा-सर्पपनालिकाशाकभर्जिकाग्रहणकुपितो मृता. चार्यदन्तभञ्जको मुनिः । विषयदुष्टस्तु साध्वीगामी साध्व्या सह कामभोगाभिलाषुक इत्यर्थः, एकसाव्या आशातनाकारकेण मुनिना सर्वजिनानामाः आशा. तिताः सोऽप्याशातितो भवति, तथा चोक्तम्
" लिंगेण लिंगिणीए, संपत्ति जोणिगच्छई पायो ।
सवजिणाणऽज्जाओ संघो वाऽऽसाइओ तेणं ॥ १ ॥ छाया-लिङ्गेन ( मुनिवेषेण सहितो मुनिः ) लिगिन्या ( मुनिवेषवत्याः और विषयदुष्टपाराश्चिक, ये दोनों भी सपक्ष और विपक्ष के भेद से दो दो प्रकार के होते हैं। कहा भी है-' दुविहो होइ दुट्ठो-" इत्यादि, सर्षपनालिका की शाकभाजी को ग्रहण करने से कुपित हुया ऐसा मृताचार्य के दांतों को उखाडनेवाला मुनि स्वपक्ष कषाय दुष्टपाराश्चिक कहा गया है तथा-विषयदुष्टपाराश्विक वह है जो साध्वी के साथ भोग करने का अभिलाषी होता है जो एक साध्वी की अशातना करने वाला होता है ऐसा वह मुनि समस्त जिन भगवानों की आर्याओं की आशातना कारक होता है और श्रीसंघ की भी आशातना कारक होता है। कहा भी है-"लिंगेण लिंगिणीए-" मुनिवेष सहित जो मुनि मुनिवेष તે દરેકના પણ સપક્ષ અને વિપક્ષના ભેદથી બન્ને પ્રકાર પડે છે. કહ્યું પણ छ -“ दुविहो होइ दुट्ठो” छत्याह| સર્ષ પનાલિકાની શાકભાજી ગ્રહણ કરવાથી કે પાયમાન થયેલા મૃતાચાયના દાંતને ઉખેડી નાખનાર મુનિને સ્વપક્ષ કષાય દુષ્ટ પારાચિક કહે. વામાં આવેલ છે.
સાધ્વીની સાથે વિષયભેગ સેવવાની અભિલાષા કરનાર સાધુને વિષય દુષ્ટ પારાચિક કહે છે. એક સાધવીની અશાતના કરનાર મુનિ જિન ભગવાનની સમસ્ત આર્યાની (સાધ્વીઓની) અશાતના કરનારા હોય છે, એટલું જ નહીં પણ શ્રીસંઘની પણ અશાતના કરનારે હોય છે. કહ્યું પણ છે કે
"लिंगेण लिंगिणोए" त्याह
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
