________________
सुघा टीका स्था०३ उ० ४ ० ६४ पर्यायान्तरनिरूपणम्
२०७ 'ज्ञानं, ध्यान, दानम् ' इत्यादि, तथा-अतीतादिरूपं वचनत्रयं यथा-अभूत , भवति, मविष्यतीति ॥ मू०६३ ॥ _ वचनं हि जीवपर्यायः, तदधिकारात् तत्पर्यायान्तराणि त्रिस्थान केऽवतारयन्नेकोनविंशति सूत्राण्याह
मूलम्-तिविहा पण्णवणा पण्णत्ता, तं जहा-णाणपण्णवणा, दंसणपण्णवणा, चरित्तपण्णवणा १ । तिविहे सम्मे पण्णत्ते, तं जहा-णाणसम्मे, सणसम्मे, चरित्तसम्मे२ । तिविहे उवघाए पण्णत्ते, तं जहा-उग्गमोवघाए, उप्पायणोवघाए, एसणोवघाए ३। एवं विसोही ४ । तिविहा आराहणा पण्णत्ता, तं जहाजाणाराहणा, दंसणाराहणा, चरित्ताराहणा ५। णाणाराहणा तिविहा पण्णता, तं जहा-उक्कोसा, मज्झिमा, जहन्ना ६ । एवं दसणाराहणा वि७ । चरित्ताराहणा वि ८ । तिविहे संकिलेसे पण्णत्ते, तं जहा-णाणसंकिलेसे, दंसणसंकिलेसे, चरित्तसंकिलेसे ९, एवं असंकिलेसे वि १० । एवमइक्कमेवि ११, वइक्कमे वि १२, अइयारे वि१३, अणायारे वि १४। तिण्हं अइकमाणंआलो.
का प्रयोग करना यह पुंवचन है जैसे धर्मत्याग, पुरुष आदि वचन नपुंसकलिङ्ग शब्दों को प्रयोग करना यह नपुंसकवचन है जैसे ज्ञान, ध्यान, दान इत्यादि शब्द इस प्रकार लिङ्गादिक के भेद से भी वचन ३ प्रकार के कहे गये है तथा "अभूत् भवति, भविष्यति" इत्यादिरूप से अतीतादि क्रिया के प्रतिपादक होने से अतीतादिवचन तीन प्रकार के कहे गये हैं ॥ सू० ६३॥
પ્રયોગ કરે તે પુંવચન છે. જેમકે ધર્મ, ત્યાગ, પુરુષ આદિ શબ્દ. નપું. સકલિંગના શબ્દોને પ્રયોગ કરે તે નપુંસક વચન છે. જેમકે જ્ઞાન, ધ્યાન દાન વગેરે શબ્દો. આ રીતે લિંગાદિકના ભેદની અપેક્ષાએ વચનના ત્રણ ભેદ
ह्या छ. मे २४ प्रमाणे “अभूत् , भवति, भविष्यति” त्या३३ मतीतble કિયાના પ્રતિપાદક હોવાથી અતીત વચન, વર્તમાન વચન, અને અનાગત વચનના ભેદથી પણ ત્રણ પ્રકારનાં વચન કહ્યાં છે. સૂ. ૬૩ છે
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર: ૦૨
