________________
स्थानाङ्गसूत्रे पापयोः स्वरूपं निरूपणीयम् । तत्रापि मोक्षस्य पुण्यस्य च शुभस्वरूपतया मोक्षस्वरूपतया मोक्षस्वरूपवर्णनानन्तर पुण्यस्वरूपमाह
मूलम्-एगे पुण्णे ॥ ११ ॥ छाया-एकं पुण्यम् ॥ ११ ॥ व्याख्या-'एगे' इत्यादि--
पुण्यं-पुनाति-पवित्रीकरोति आत्मानमिति पुण्यम् । यद्वा-पुणतीति पुणः, तमह तीति पुण्यम्=शुभकर्म', 'पूजो यण्णुरहस्वश्च ' ( उ. ५। १५ ) यण्-णुग् इस्त्रश्च । 'पुणकर्मणि शुभे च इति पुण् धातोः ''पगुषधः' इतिकः, तच्च एकम् एकत्वसंख्यायत् । यद्यपि पुण्यं द्विचत्वारिंशद्विधम् , तथाहिजीच का कारण है और न व्यापक ही है इसलिये उसके अभाव में जीय का अभाव नहीं हो सकता है ॥ सू० १०॥ ___ मोक्षस्वरूप का वर्णन करके अब सूत्रकार निरूपणीय पुण्यपाप में से पहिले पुण्य के स्वरूप का वर्णन करते हैं मोक्षस्वरूप के निरूपण के चाद पुण्यपाप इसलिये निरूपणीय हुए हैं कि मोक्ष पुण्यपापके क्षयसे ही प्राप्त होता है इस में भी पहिले जो पुण्यस्वरूप का निरूपण किया गया है वह मोक्ष की तरह शुभ स्वरूप होता है इसलिये मोक्षस्वरूप के वर्णन के बाद पुण्यस्वरूप का वर्णन किया जा रहा है।
'एगे पुण्णे' इत्यादि ॥११॥ मूलार्थ--पुण्य एक है ॥११॥ टीकार्थ--जो आत्मा को पवित्र करता है वह पुण्य है ऐसी पुण्य शब्द की व्युत्पत्ति है यहा-"पुणतीति पुणः तमहतीति पुण्यम् " शुभ નથી અને વ્યાપક પણ નથી. તેથી તેના અભાવને લીધે જીવને અભાવ સંભવી શકતો નથી. એ સૂત્ર ૧૦ છે
મોક્ષના સ્વરૂપનું નિરૂપણ કરીને હવે સૂત્રકાર પુણ્ય અને પાપનું નિરૂપણ કરે છે. પુણ્ય પાપના ક્ષયથી મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે, તેથી મેક્ષનું નિરૂપણ કર્યો પછી પાપપુણ્યનું નિરૂપણ કર્યું છે. પુણ્ય મેક્ષની જેમ શુભસ્વરૂપ હોય છે, તે ॥२ पुश्यना २५३५नुं नि३५५] ४२यामा मायुं छे. “एगे पुण्णे"त्यादि
સૂત્રાર્થ–પુણ્ય એક છે. તે ૧૧ છે
ટીકાર્થ-જે આત્માને પવિત્ર કરે છે તે પુણ્ય છે, એવી પુણ્ય શબ્દની વ્યુત્પત્તિ થાય છે.
#441-(पुणतीति पुणः तमह तीति पुण्यम् ) शुल भर्नु नाम पुय
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્રઃ ૦૧
