________________
मुघा टीका स्था० ३ उ० १ सू०५ योगस्वरूपनिरूपणम् देवाधुत्पत्तौ कार्मणेन, कृतवैक्रियस्य चौदारिकप्रवेशाद्धायामौदारिकेण, आहारमिश्रस्तु साधिताहारककायप्रयोजनः पुनरौदारिकप्रवेशे औदारिकेणेति । कामणकाययोगस्तु विग्रहगती केवलि समुद्धातेवेति । सर्व एपायं योगः पञ्चदशधेति । अत्रायं संग्रहः- सच्चं १ मोसं २ मीसं ३, असचमोसं ४ मणोवईचेव च ।
काओ उराल १ विकिय २ आहारग ३ मीत ६ कम्मजो.
गोत्ति ७॥ १ ॥ छाया-सत्य मृषा मिश्रम् असत्यामृषा मनोवाक् चैव ।
काय औदारिक वैक्रियाहारकमिश्राः कार्मणयोग इति ॥" सामान्येन योगं निरूप्य विशेषतोनारकादि चतुर्विशति दण्ड केषु तं प्ररूपयन्नाह-' एवं ' इत्यादि सुगम, नवरमतिप्रसङ्ग निवारणायाह-'विगलिंदिय काय देवादि पर्याय की उत्पत्ति में कार्मण से मिश्रित होने पर वैक्रिय मिश्र होता है तथा जिसने विक्रिया की है ऐसा जीव औदारिक में प्रवेश करता है उस काल में वह वैक्रिय शरीर वैक्रियमिश्र होता है। तथा आहारक शरीरवाला जीव जब आहारककाय का प्रयोजन साधित कर लेता है और फिर औदारिक शरीर में प्रवेश करता है तब वह औदारिक से मिश्र हो जाता है इस तरह आहारक में मिश्रता जाननी चाहिये, कार्मण काययोग विग्रह गतिमें अथवा केवलि समुद्घात में होता है यह सब योग १५ प्रकारका होता है इस विषय में संग्राहक श्लोक इस प्रकार से हैं-"सच्च मोसं मीसं" इत्यादि । तात्पर्य इस श्लोक का ऐसा है कि मन के चार ४ प्रकार, वचन के ४ प्रकार और काय के ७ प्रकार सब मिल कर पंद्रह प्रकार का योग हो जाता है। इस વૈક્રિયકાય કામણ સાથે મિશ્ર હોય છે તેથી તેને વૈક્રિય મિશ્ર કહે છે. તથા જેણે વિક્રિયા કરી હોય એ જીવ જ્યારે દારિકમાં પ્રવેશ કરે છે, ત્યારે તે વૈક્રિય શરીર વૈકિય મિશ્ર હોય છે. તથા આહારક શરીરવાળે જીવ જ્યારે આહારકકાયનું પ્રયોજન સિદ્ધ કરી લે છે અને ફરી ઔદારિક શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે, ત્યારે તે શરીર ઔદારિક સાથે મિશ્ર હોય છે, આ રીતે આહારકમાં મિત્રતા સમજવી. કામણ કાયગ વિગ્રહગતિમાં અથવા કેવલિ સસઘાતમાં થાય છે. આ બધાં યોગના ૧૫ પ્રકાર છે. આ વિષયને નીચેની સંગ્રહગાથામાં ४८ ४२पामा मावेस छ-" सचं मोसं मीसं" त्याल. આ ગાથાને ભાવાર્થ નીચે પ્રમાણે છે-
મ ગના ચાર પ્રકાર, વચન ગના ચાર પ્રકાર અને કાયાગના સાત પ્રકાર મળીને વેગના કુલ ૧૫
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧
