________________
सुघा टीका स्था० २ उ० ३ सू० ३२ पद्महृदादि द्वैविध्यनिरूपणम् ४२१ चैव हरिकान्ता चैव । एवं निषधात् वर्षधरपर्व तात् तिगिछिहदात् द्वे महानद्यौ प्रयहतः, तद्यथा-हरित् चैव सीतोदा चैव। जम्ब् मन्दरस्य पर्वतस्य उत्तरेण नीलवतो वर्षेधरपर्व तात् केशरिहदात् वे महानद्यौ प्रवहतः, तद्यथा-सीता चैव नारीकान्ता चैव । एवं रुक्मितो वर्षधरपर्व तात् महापुण्डरोकहूदात् द्वे महानद्यौ प्रवहतः, तद्यथा-नरकान्ता चैत्र रूप्पकूला चैव । जम्बू मन्दरस्य पर्वतस्य दक्षिणेन भारते वर्षे द्वौ प्रपातहदौ प्रज्ञप्तौ, बहुसम० यावत् तद्यथा-गङ्गाप्रपात ह्रदश्चैव, सिन्धुप्रपातहदश्चैव । एवं हैमवते वर्षे द्वौ प्रपातहूदौ प्रज्ञप्तौ, बहुसम० यावत् तयथा-रोहि तमपातहदश्चैत्र रोहितांशप्रपातहूदश्चैव । जम्बूमन्दरस्य पर्वतस्य दक्षिणेन हरि वर्षे द्वौ प्रपातहदौ प्रज्ञप्तौ बहुसम० यावत् तद्यथा-हरित्प्रपातहदश्चैव हरिकानाम हैं रोहिता और हरिकान्ता इसी प्रकार निषध वर्षधर पर्वत पर जो तिगिच्छहूद है उससे दो महानदियां निकली हैं इनके नाम हैं हरित्
और सीतोदा, इसी तरह जंबूद्वीपस्थ मंदरपर्वत की उत्तर की ओर जो नीलवन्त वर्षधर पर्वत है और उस पर जो केशरीद्रह है उससे दो महानदियां निकली हैं इनके नाम हैं सीता और नारीकान्ता इसी तरह रुक्मी वर्षधर पर्वत पर महापुण्डरीक जो हूद है उससे नरकान्ता और रूप्यकूला ये दो महानदियां निकली हैं। इसी तरह जंबूद्वीपस्थ मन्दर पर्वत की दाहिनी ओर जो भरतवर्ष है उसमें दो प्रपात ह्रद कहे गये हैं ये प्रपातहद बहुसम आदि विशेषणोंचाले हैं इनके नाम गंगाप्रपातहदद्रह और सिन्धुप्रपातहूद हैं। इसी तरहसे हैमवत क्षेत्रमें दो प्रपातहूद हैं ये दोनों प्रपातहूद भी बहुसम आदि पूर्वोक्त विशेषणों वाले हैं। इनके હિમાનું વર્ષધર પર્વત પર જે મહાપદ્મ હદ કહ-(સરોવર) છે, તેમાંથી બે મહા નદીઓ નીકળે છે, તેમનાં નામ રોહિતા અને હરિકાન્તા છે એજ પ્રમાણે નિષધ વર્ષધર પર્વત પર જે તિગિચ્છ હદ છે તેમાંથી હરિત્ અને સતેદા નામની બે મહાનદીએ નીકળે છે. એ જ પ્રમાણે જંબુદ્વીપના સુમેરુ પર્વતની ઉત્તર દિશામાં આવેલા નીલવન્ત વર્ષધર પર્વત પર આવેલા કેશરી નામના હદમાંથી સીતા અને નારીકાન્તા નામની બે મહાનદીઓ નીકળે છે. એ જ પ્રમાણે રુકિમ નામના વર્ષધર પર્વત પર આવેલા મહાપુંડરીક હદમાંથી નરકાન્તા અને એકલા નામની બે નદીઓ નીકળે છે. એ જ પ્રમાણે જબૂદ્વીપના મન્દર પર્વતની જમણી બાજુએ જે ભરતવર્ષ છે તેમાં બે પ્રપાતહદ આવેલાં છે, તે બને પ્રપાતહદ બહુસમ આદિ વિશેષણવાળાં છે, તેમનાં નામ ગંગાપ્રપાતહદ અને સિંધુપ્રપાતહત છે. એ જ પ્રમાણે હૈમવત ક્ષેત્રમાં પણ બે પ્રપાતહદ છે, તેઓ પણ બહુસમ આદિ પૂર્વોક્ત વિશેષણથી યુક્ત છે. તેમનાં નામ આ પ્રમાણે
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર :૦૧