________________
सुधा टीका स्था०२ उ०३ सू० २९ उत्पादोद्वर्तन। दिद्वैविध्यम्
३८९
पर्यायः - चलनं, मृत्वा वा गत्यन्तरगमनरूपः, यच्च वैक्रियलब्धिधरो गर्भानिर्गत्य प्रदेशतो वहिः संग्रामयति स वा गतिपर्यायः ९ यथास्वभावस्थितानामात्मप्रदेशानां वेदनादिभिः सप्तभिः कारणैः समन्ताद् उद्यातनं स्वभावादन्यभावेन परिणमनं समुद्घातः १०, कालसंयोगः - कालकृतावस्थानुभवः ११, आयातिः - गर्भान्निर्गमः १२, मरणं - प्राणत्यागः गर्भस्थानां मनुष्यतिरश्चामिति सर्वत्र योज्यम् १३ | 'दो छपिव्या' इत्यादि, छविः त्वचा, तद्युक्तानि पर्वाणि सन्धिबन्धनानि छविपर्वाणि । इमानि गर्भस्थमनुष्यपञ्चेन्द्रियतिरथां भवन्ति १४ । शुक्रशोणिताभ्यां संभवः - उत्पत्तिर्येषां ते शुक्रशोणितसंभवाः, ते के ? इत्याहमनुष्याः पञ्चेन्द्रिय तिर्यञ्चश्च १५ ' दुबिहा ठिई' इत्यादि- स्थिति:- अवस्थानम्, सा द्विविधा - काय स्थितिः भवस्थितिश्वेति १६ । तत्र कार्यस्थितिः - सप्ताष्टभत्र ग्रहणरूपा । साच मनुष्य पञ्चेन्द्रियतिरश्चां भवति । एषा पृथिव्यादीनामपि भवति किन्त्यत्र द्विस्थानानुरोधाद् द्वयोरेव ग्रहणम् १७ । भवे भवरूपा वा स्थितिर्भवस्थिति:-भत्रकाल इत्यर्थः । सा च देवानां नैरयिकाणां च भवति, तेषां पुनर्देवादित्वेनानुत्पत्तेः १८ | अद्धा कालः, तत्प्रधानम् आयुः पञ्च ममायुष्कर्म - अद्धायुः, तदेव-अद्धायुष्कम्कालान्तरानुगाम्यायुरित्यर्थः । भवप्रधानमायुर्भवायुः, तदेव भवायुष्कं यद् भवात्वये नियमादपगच्छत्येव न कालान्तरमनुयाति १९ । अद्वायुष्कं मनुष्याणां पञ्चेन्द्रियतिरश्चां च भवति, कस्यचित् तद् भवनाशेऽपि नापगच्छति, उत्कृष्टतः सप्ताष्टभवकालं यावदनुगच्छति २० । भवायुष्कं देवानां च भवति, यद् भवात्यये नियमादपगच्छत्येव न कालान्तरमनुयाति । अयं भावः- देवा देवभवाच्च्युत्वा न पुनर्देवत्वेनोत्पद्यन्ते, एवं नारका नारका दुद्वृत्य न पुनर्नारिकत्वेन समुत्पद्यन्त इति २१ । के और पंचेन्द्रियतिर्यश्चों के १७ दो जीवों के भवस्थिति कही गई है- देवों के और नैरयिकों के आयुष्क दो प्रकार का कहा गया है- एक अद्धा आयुष्क और दूसरा भवायुष्क दो के अद्घायुष्क कहा गया है - एक मनुष्यों के और दूसरे पंचेन्द्रियतिर्यञ्चों के २० दो जीवों के भवायुष्क कहा गया है - एक देवों के और दूसरे नैरयिकों के २१ कर्म दो प्रकार
(१) मनुष्योनी भने (२) पथेन्द्रिय तिर्थ योनी में भवानी अवस्थिति डी छे- (१) हेवानी भने (२) नारओनी. आयुष्ठु मे प्रारना ह्या छे- (१) श्रद्धायुण्ड भने (२) लवायुष्ङ मे भवाना अद्द्धायुष्ड ह्या छे. (१) मनुष्योनु मने (१) यथेन्द्रिय तिर्यथा मे लवोनुं लवायुष्ङ ह्युं छे- (1) हेयोतुं भने
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧