________________
सुधा टीका स्था० २ ० १ सू० १६ तचारित्रद्वैविध्यनिरूपणम्
३०७
वीतरागसंयमोऽपि प्रथमाप्रथमसमयमाश्रित्य सूत्रं पठनीयम् ।' अहवे ' त्यादिअथवा प्रकारान्तरेणाप्ययं चरमसमयाचरमसमयमाश्रित्य सूत्रं वाच्यम् । उक्त छद्मस्थक्षीणकषायवीतरागसंयमः, संप्रति केवलिक्षीणकपायवीतरागसंयमः प्रोच्यते' केवल ' इत्यादि - केवलक्षीणकषायवीतरागसंयमो द्विविधः - सयोगिकेवलिक्षीणकषायवीतरागसंयमः, अयोगिकेवलिक्षीणकषायवीतरागसंयमश्चेति । तत्र सह योगेन व्यापारेण वर्त्तन्त इति सयोगाः = मनोवाक्कायाः, ते विद्यन्ते यस्येति सयोगी स चासौ तस्य वा केवलिक्षीणकषाय वीतरागसंयमश्चेति तथोक्तः । न सन्ति योगा यस्येति अयोगी, स चासौ तस्य वा केव लिक्षीणकपाय वीतरागसंयमश्चेति तथोक्तः । 'सजोगी ' -त्यादि - सयोगि के वलिक्षीणकषायवीतरागसंयमः प्रथमसम
संयम भी प्रथम अप्रथम समय की अपेक्षा लेकर अथवा चरम समय अचरम समय की अपेक्षा लेकर के दो प्रकार का कहा गया है इसी तरह से बुद्धबोधित छद्मस्थ क्षीणकषाय वीतराग संयम भी प्रथम अप्रथम समय की अपेक्षा लेकर अथवा चरमसमय अचरम समयकी अपेक्षा लेकर दो प्रकार का कहा गया है
-
केवल क्षीणकषाय वीतराग संयम भी दो प्रकारका कहा गया है- इनमें जो १३ वे गुणस्थानवर्ती आत्मा का संयम है वह सयोगि केवलि क्षीणकषाय वीतराग संयम है सयोगी इसे इसलिये कहा गया है कि यहां योगों का सद्भाव रहता है तथा १४ वे गुणस्थानवर्ती आत्मा का जो संयम है वह अयोगी केवलि क्षीणकषायवीतराग संयम है अयोगी इसे इसलिये कहा है कि यहां मन, वचन, कायरूप योग
બુદ્ધમેધિત છદ્મસ્થ ક્ષીણુ કષાય વીતરાગના પશુ પ્રથમ સમય અને અપ્રથમ સમયની અપેક્ષાએ એ ભેદ કહ્યા છે. અથવા ચરમ સમય અને અચરમ સમયની અપેક્ષાએ પણ એ ભેદ કહ્યા છે..
કેવલી ક્ષીણુ કષાય વીતરાગ સયમના પણ બે પ્રકાર કહ્યા છે-તેમાં જે ૧૩ માં ગુણુસ્થાનવર્તી આત્માના સયમ છે તેને સયેટિંગ કેવિલે ક્ષીણ કષાય વીતરાગ સયંમ કહે છે. તેને સયેાગી કહેવાનું કારણ એ છે કે ત્યાં ગાના સદ્ભાવ રહે છે. પરન્તુ ૧૪ માં ગુણુસ્થાનવત્ આત્માના જે સંયમ છે તેને અયેાગી કેવલ ક્ષીણુ કષાય વીતરાગ સયમ કહે છે, તેને અયાગી કહે. વાનું કારણ એ છે કે ત્યાં મન, વચન અને કાયારૂપ ચેગેાના અભાવ રહે છે, સચેાગી કેવિલ ક્ષીણુ કષાય વીતરાગ સયમ પ્રથમ સમય અને અપ્ર
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧
