________________
२८४
स्थानाङ्गसूत्रे टीका-'दुविहे दंसणे पनत्ते' इत्यादि
दर्शनं-श्रद्धानम् , अभिरुचिरित्यर्थः । तद् द्विविधम्-सम्यग्दर्शनम् , मिथ्यादर्शन चेति । तत्र-सर्वज्ञोपदिष्टपारमार्थिकजीवादिपदार्थानां श्रद्धानं सम्यग्दर्शनम् , तद्विपरीतं मिथ्यादर्शनम् । सग्यग्दर्शन द्विविधम्-निसर्गसम्यग्दर्शनम् , अभिगमसम्यग्दर्शनं च । तत्र-निसर्गः, स्वभावः, अनुपदेशः, इत्येकार्थाः । निसर्गणस्वभावेन गुर्वाधुपदेशमन्तरेण कर्मोपशमादिभ्यो जीवस्य यद्दर्शन समुत्पद्यते नत्
यह दण्ड सम्यग्दर्शनादित्रय वाले जीवों को नहीं होता है इसी अभिप्राय से उन तीनों का निरूपण करने की इच्छायाले सूत्रकार पहिले सामान्य रूप से दर्शन के स्वरूप का निरूपण करते हैं
"दुविहे दंसणे पन्नत्ते" इत्यादि ॥ १४ ॥
दर्शन-श्रद्धान अभिरुचि-दो प्रकार का कहा गया है जैसे सम्यग् दर्शन और मिथ्यादर्शन इनमें सर्वज्ञ उपदिष्ट जीवादिक पदार्थों का जो श्रद्धान है वह सम्यग्दर्शन है इस सम्यग्दर्शन से जो विपरीत दर्शन है वह मिथ्यादर्शन है इनमें भी जो सम्यग्दर्शन है वह निसर्गसम्यग दर्शन और अभिगम सम्यग्दर्शन के भेद से दो प्रकार का है जो सम्यग् दर्शन जीव को गुर्यादिक के उपदेश के विना उत्पन्न होता है वह सम्यग्दर्शन निसर्ग है निसर्गशब्द का अर्थ स्वभाव है इस स्वभाव से हुए सम्यग्दर्शन में उपदेश आदि परनिमित्त की अपेक्षा नहीं रहती है इसमें दर्शनमोहनीय कर्म का क्षयोपशमादि रूप परिणाम स्वतः होता है
સમ્યગદર્શનાદિ ત્રણને સદભાવવાળા જી આ દંડથી રહિત હોય છે, તેથી હવે સરકાર તે ત્રણેનું નિરૂપણ કરે છેપહેલાં તેઓ સામાન્ય રૂપે દશ. ननु नि३५५५ ४२ छ-" दुविहे दंसणे पण्णत्ते” त्या ॥ १४ ॥
કથનમાં શ્રદ્ધા અથવા અભિરુચિનું નામ દર્શન છે. તેના બે प्र॥२ छ-(१) सभ्यश मने (२) मिथ्याशन. सब वा पट Olદિક પદાર્થોમાં શ્રદ્ધા રાખવી તેનું નામ સમ્યગ્દર્શન છે. આ સમ્યગ્દર્શન કરતાં વિપરીત જે દર્શન છે તેને મિથ્યાદર્શન કહે છે સમ્યગ્દર્શનના બે ભેદ છે. (१) AAP सभ्यशन, (२) मनिगम सभ्य२४शन. रे सभ्यश मां ગુરુ આદિના ઉપદેશ વિના ઉત્પન્ન થાય છે, તે સમ્યગ્દર્શનને નિસર્ગ સમ્યદર્શન કહે છે. નિસર્ગ એટલે સ્વભાવ, આવી રીતે ઉત્પન્ન થયેલા સમ્યગ્દશનમાં ઉપદેશ આદિ પરનિમિત્તોની આવશ્યક્તા રહેતી નથી. તેમાં દર્શન મેહનીય કર્મના ક્ષપશમાદિ રૂપ પરિણામ સ્વતા થાય છે, તેથી જ
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧
