________________
सुधा टीका स्था० १ उ० १ सू० ५२ नारकादीनां वर्गणानिरूपणम् १६९ ऽयोगित्वमलेश्यत्वं च प्राप्नोति, अतोऽवगम्यते- योगपरिणामो लेश्या' इति । स पुनर्योगः-शरीरनामकर्मपरिणतिविशेषः । उक्त हि
“कर्महि कामणस्य कारणमन्येषां च शरीराणाम्" इति । तस्मादौदारिकादिशरीरयुक्तस्यात्मनो वीर्यपरिणतिविशेषः काययोगः । तथा-औदारिकवैक्रियाहारकशरीरव्यापाराहतवाद्रव्यसमूहसाचिव्याद यो जीवव्यापारः स वाग्योगः । तथा औदारिकादि शरीरव्यापाराहतमनोद्रव्यसमूहसाचिव्याद् यो जीवव्यापारः स मनोयोग इति । ततो यथैव कायादिकरणयुक्तस्यात्मनो वीर्यपरिणतिर्योग उच्यते तथैव लेश्यापीति । केचित्तु- कर्मनिस्यन्दो लेश्या' इति ब्रुवन्ति । सा च द्रव्य. वह अयोगी अवस्था को और अलेश्यावस्था को प्राप्त करता है इससे जाना जाता है कि योगपरिणाम रूप लेश्या है तथा योग शरीर नाम कर्म की परिणति विशेष रूप इस प्रकार से है-"कर्म हि कार्मणस्य कारणमन्येषां च शरीराणाम् " कर्म कार्मणशरीर का और औदारिक आदि शरीरों का कारण है इस कथन से यही बात जानी जाती है कि औदारिकादि शरीर युक्त आत्मा का जो वीर्य परिणाम विशेष रूप योग होता है वह काययोग है तथा-औदारिक वैक्रिय एवं आहारक शरीर के व्यापार से आहृत वाग्यद्रव्यसमूह की सहायता से जो जीव का व्यापार होता है वह वाग्योग है तथा-औदारिकादि शरीर के व्यापार से आहृत मनोद्रव्यसमूह की सहायता से जो जीव का व्यापार होता है वह मनोयोग है तो जिस प्रकार से कायादि करणयुक्त आत्मा को वीर्यपरिणतिरूप योग होता है उसी प्रकार से योगपरिणतिरूप लेश्या भी होती है कितनेक जन "कर्मनिस्यन्दो लेश्या” इसके अनुसार ऐसा भी તેથી એ વાત સિદ્ધ થાય છે કે લેણ્યા યોગપરિણામ રૂપ છે. તથા યોગ शरी२ नाम भनी परिणति विशेष३५ 241 रीते छ-" कम हि कामणस्य कारणमन्येषां च शरीराणाम् ” ४. म शरीरनुं भने मोहारि: माह શરીરેનું કારણ છે. આ કથનથી એ વાત જાણી શકાય છે કે ઔદારિકાદિ શરીરયુકત આત્માને જે વીર્યપરિણામ વિશેષરૂપ ગ હોય છે, તે કાયાગ છે. તથા ઔદારિક, વૈકિય અને આહારક શરીરના વ્યાપારથી આહત (ખેંચવામાં આવેલ) વાદ્રવ્યસમૂહની સહાયતાથી જીવની જે પ્રવૃત્તિ ચાલે છે તેને વાગ્યેાગ કહે છે. તથા ઔદારિકાદિ શરીરના વ્યાપારથી આહુત મદ્રવ્ય સમૂહની સહાયતાથી જીવની જે પ્રવૃત્તિ ચાલે છે તેને મનોયોગ કહે છે. જે પ્રકારે કાયાદિકરણયુક્ત આત્માની વીર્યપરિણતિરૂપ ગ હોય છે, એજ પ્રકારે योगपरिणति३५ वेश्या ५ सय छ. ens at “ कर्मनिस्यन्दो लेश्या"
थ २२
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧
