________________
सुधा टीका स्था० १ उ०१ सू०४९ शन्दादिनिरूपणम्
१३१ मूलम्-एगे सद्दे। एगे रूवे। एगे गंधे । एगे रसे। एगे फासे। एगे सुब्भिसह । एगे दुब्भिसद्दे एगे सुरुवे । एगे दुरूये । एगे दीहे । एगे हस्से । एगे वट्टे । एगे तंसे । एगे चउरंसे । एगे पिडुले । एगे परिमंडले । एगे किण्हे । एगे णीले । एगे लोहिए । एगे हलिदे । एगे सुक्किल्ले । एगे सुब्भिगंधे। एगे दुभि गंधे । एगे तित्ते। एगे कडुए। एगेकसाए। एगे अंबिले। एगे महुरे। एगे कक्खडे जाव लुक्खे ॥ सू० ४९ ॥ ___ छाया-एकः शब्दः । एक रूपम् । एको गन्धः । एको रसः एकः-स्पर्शः। एकः सुरभिशब्दः । एको दुरभिशब्दः । एकं सुरूपम् । एकं दूरूपम् एकं दीर्घम् । एकं इस्वम् । एकं वृत्तम्। एकं व्यस्रम् । एकं चतुरस्रम् । एकं पृथुलम् एकः कृष्णः । सब स्कन्धरूप हैं। पुद्गल को शास्त्रकारों ने दो विभागों में विभक्त किया है एक परमाणुरूप विभाग में और दूसरे स्कन्धरूप विभाग में-परमाणु किसी भी इन्द्रिय से गम्य नहीं होते हैं-अतः उनकी सत्ता कार्यरूप अनुमान से ही जानी जाती है तथा स्कन्धरूप पुद्गल की सत्ता इन्द्रियजन्य प्रत्यक्ष से जानी जाती है। 'एगे सद्दे' इत्यादि ॥४९॥
मूलार्थ-शब्द एक है, रूप एक है, गन्ध एक है, रस एक है, स्पर्श एक है सुरभिशब्द एक है दुरभिशब्द एक है सुरूप एक है दूरूप एक है दीर्घ एक है इस्य एक है वृत्त एक है ज्यत्र एक है चतुरस्र एक है રૂપ જ હોય છે. શાસ્ત્રકારોએ પુલના બે વિભાગ પાડયા છે-(૧) પરમાણુ રૂપ વિભાગ અને (૨) સ્કન્વરૂપ વિભાગ. પરમાણુ કઈ પણ ઇન્દ્રિયથી ગમ્ય ( અનુભવી શકાય એવાં) નથી, તેથી તેમની સત્તા ( અસ્તિત્વ) કાર્યરૂપ અનુમાનથી જ જાણી શકાય છે, તથા કન્વરૂપ પુલની સત્તા ( અસ્તિત્વ) ઈન્દ્રિયજન્ય પ્રત્યક્ષથી (અનુભવથી) જાણી શકાય છે.
" एगे सद्दे " त्या ॥ ४६ ॥
भूसा - मे छ, ३५ मे छ, मे 2, २४ मे , સ્પર્શ એક છે, સુરભિશબદ (મધુર શ૬) એક છે, દુરભિ શબ્દ એક છે. १३५ मे छ, ६३५ । छ, ही में छे, ७२५ । छ, वृत्त ( २)
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧
