________________
सुधा टीका स्था० १ उ०१ सू० ४७ प्रदेशादिनिरूपणम्
१२५
स चायं परमाणुः, एक - एकत्वसंख्यावान् । एकत्वं चास्य स्वरूपत एव बोध्यम् । अथवा- समय प्रदेशपरमाणवो यद्यप्यनन्ताः, तथापि तेषु अनन्तभेदात्मकस्य एकैकस्य तुल्यरूपत्वमपेक्ष्यैकत्वमिति ॥ सू० ४७ ॥
यथा परमाणोस्तथाविधैकत्वपरिणामविशेषादेकत्वं भवति, तथैव तथाविधैकपरिणामविशेषादेव अनन्ताणुमयस्कन्धस्यापि एकत्वं स्यादिति दर्शयन् समस्तबादरस्कन्धशीर्ष स्थानीय मी पत्प्राग्भारनामकं पृथिवीस्कन्धं प्ररूपयतिमूलम् - एगा सिद्धी, एगे सिद्धे, एगे परिनिव्याणे, एगे परिनिन्युए । ४८ ।
रोधी कोई से दो स्पर्श रहते हैं तथा इस की सिद्धि इसके कार्यभूत घटादिकों से होती है ऐसा यह परमाणु एक संख्यावाला होता है यह एकता इसमें स्वरूपसे कही गई है अथवा समय, प्रदेश और परमाणु यद्यपि अनन्त होते हैं परन्तु फिर भी इनमें से अनन्तभेदात्मक एक एक में तुल्यरूपताकी अपेक्षा लेकरके एकता है ऐसा जाना चाहिये । ०४७ ॥
जिस प्रकार से परमाणु में तथाविध एकत्वपरिणामरूप विशेषता को लेकर एकत्व होता है उसी तरह से तथाविध एकत्वपरिणामरूप विशेषता को लेकर अनन्ताणुमय स्कन्ध में भी एकता हो सकती है इसी बात को प्रकट करने के लिये समस्त बादर स्कन्धों में प्रधान जो ईषत्प्राभार नाम का पृथिवी स्कन्ध है उसकी सूत्रकार प्ररूपणा करते हैं
'एगा सिद्धी, एगे सिद्धे, एगे, परिनिव्वाणे, एगे परिनिन्कुए ' ॥ ४८ ॥ मूलार्थ - सिद्धि एक है, सिद्ध एक है, परिनिर्वाण एक है, परिनिवृत एक है । ४८ ॥
પણ એ અવિધી શ્કશ વિદ્યમાન હેાય છે. તેથી સિદ્ધિ તેના કાયભૂત ઘટાદિકાથી થાય છે. તે પરમાણુમાં તેના સ્વરૂપની અપેક્ષાએ એકત્વ પ્રકટ કરવામાં આવ્યુ' છે. અથવા-જો કે સમય, પ્રદેશ અને પરમાણુ અન ત હોય છે, પરન્તુ અનેક ભેદાત્મક એક એકમાં ( પ્રત્યેકમાં ) તુપરૂપતા હાવાને લીધે તેમાં उता उही छे, शुभ समन्वु ॥ ४७ ॥
જે પ્રકારે પરમાણુમાં તથાવિધ એકત્વ પરિણામરૂપ વિશેષતાની અપેક્ષાએ એકત્વ હોય છે, એજ પ્રમાણે તથાવિધ એકત્વ પરિણામરૂપ વિશેષતાની અપેક્ષાએ અનન્તાણુમય સ્પ્રન્ગેામાં પણ એકતા હાઈ શકે છે. તેથી સમસ્ત ખાદર સ્કન્ધામાં મુખ્ય એવા જ ઇષપ્રાગ્ભારા નામના પૃથ્વી સન્ય છે, તેની સૂત્રકાર પ્રરૂપણા કરે છે
""
एगा सिद्धि, एगे सिद्धे, एगे परिनियाणे, एगे परिनिव्वु ए " ॥ ४८ ॥
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧
