________________
४१४
सूत्रकृताङ्गसूत्र व्युत्थितः परतीथिकरतेन व्युस्थितेन 'समएण' समयेन-सर्वज्ञपणीतागमाऽनुसारेण 'अणुसिट्टे' अनुशासित:-मूलोत्तरगुणाचरणे स्खलितः सन् नोदितः 'भवतामागमे नैवं प्रतिपादितं यथा भवद्भिः क्रियते' अनेन प्रकारेण परतीथिकैः ‘चोइए य' नोदितश्च तथा 'डहरेण' न्यूनवयस्केन 'बुड्रेग' वृद्धेन-परिणतवयस्केन नोदितोऽपि प्रेरितोऽपि कुत्सिताचारमवृत्तः साधुः तथा 'अच्चुट्टियाए' अत्युस्थितया-अतिनीचस्वभावया अतिकुपितया वा दास्याऽपि तथा-'घडदासिए बा' घटदास्याजलवाहिन्याऽपि दास्या नोदितः सर्वज्ञमणीतशिक्षयाऽनुशासितः साधुः कोपं न कुर्यात् तच्छिक्षास्वहितमितिकृत्वा स्त्री कुर्यादिति भावः । तथा-'अगारिणं' अगा. रिणां-गृहस्थानां यः समयोऽनुष्ठानं तत्समयेन 'अणुसिट्टे' अनुशासितः 'भो भो साधो ! किमिदमारब्धं त्वया ईदृशं-मादृशानां गृहस्थानामपि एतादृशमाचरणं न युज्यते, किं पुनः साधूनां युज्येत । इत्येवमपमानपूर्वकमधिक्षिप्यमाणोऽपि, 'ममैव एतच्छ्रेयः' इत्येवं मन्यमानो न मनागपि मनो दूषयेत इति । विरुद्ध कार्य करता है । वह परतीर्थिक व्युस्थित कहलाता है । कदाचित् कोई परतीर्थिक सर्वज्ञ प्रणीत आगम के अनुसार भूल या उत्तर गुणों में स्खलना होने पर प्रेरणा करे, जैसे आपके आगम में तो ऐसा नहीं कहा है जैसा आप करते हैं। इसी प्रकार कोई कम उम्रवाला या वृद्ध पुरुष प्रेरणा करे । यहां तक कि अत्यन्त तुच्छ स्वभाववाली दासी या जल भरनेवाली दासी प्रेरणा करे तो भी साधु कुपित न हो। तथा कोई गृहस्थों के अनुष्ठान को लेकर अनुशासन करे । जैसे भो साधु ! तुमने यह क्या किया ! ऐसा करना तो मेरे जैसे गृहस्थों के लिए भी योग्य नहीं है । साधुओं को यह कैसे शोभा दे सकता है ! इस प्रकार કરે છે, તે પરતીર્થિક વ્યસ્થિત કહેવાય છે. કદાચ કઈ પરતીર્થિક સર્વજ્ઞ પ્રણીત આગમ પ્રમાણે મૂળ અથવા ઉત્તરગુણમાં ખલના થઈ જવાથી પ્રેરણા કરે જેમકે-આગમમાં તે આ પ્રમાણે કહેલ નથી, કે જે પ્રમાણે આપ કહી રહ્યા છે. એ જ પ્રમાણે કઈ નાની ઉમરવાળો અથવા વૃદ્ધ પુરૂષ પ્રેરણા કરે એટલે સુધી કે–અત્યંત નીચ સ્વભાવ વાળી દાસી અથવા પાછું ભરવાવાળી દાસી પ્રેરણા કરે તે પણ સાધુએ ક્રોધ ન કરે. તથા કઈ ગૃહસ્થ અનુષ્ઠાનને લઈને અનુશાસન કરે. જેમકે હે સાધુ! તમે આ શું કર્યું? આમ કરવું એ તે મારા જેવા ગૃહસ્થાને પણ નથી. સાધુ એને આ કેવી રીતે શેભાસ્પદ થઈ શકે? આ પ્રમાણે અપમાનપૂર્વક આક્ષેપ
श्री सूत्रतांग सूत्र : 3
