________________
३९६
सूत्रकृताङ्गसूत्रे सावकं नीडं विहाय इतस्ततः परिभ्रमन्त मांसभक्षका ढङ्कादयो बलाद् नीत्वा भक्षयन्ति, तथैव एकाकिनं पृथग्भूय विहरन्तं साधुमपि अपरिपकबुद्धि परतीथिकाः स्वमतं ग्राहयितु हरेयुरिति भावः ॥२॥ ___टीका- 'जहा' यथा-येन प्रकारेण 'दियापोतं' द्विजपोतम्-पक्षिशिशुम् 'अपत्तजातं' अपनजातं पतन्ति-गच्छन्ति येन तत् पत्रम्-पत्रम् न जातं यस्य सोऽपत्रजातः, तम् 'सावासगा' स्वावासकात्-स्वीयनीडात् 'पविउं' प्ल. चितुम्-उत्पतितुम् 'मन्नामाणं' मन्यमानम्-इतोऽहमुड्डीयाऽन्यत्र गमिष्यामीति कृत्वोत्प्लुतम्, परन्तु उत्पतितुम् 'अचाइय' अशक्नुवन्तम् 'तरुण' तरुणम्-बालम् 'अपत्तजातं' अपनजातं-पक्षरहितं पक्षिशावकं ज्ञात्वा 'ढकाई' ढकादयो मांसा. ऽभिरुचयः पक्षिणः 'अवत्तगम' अव्यक्तगमम्-उड्डीय गन्तुमसमर्थम् 'हरेज्जा' जबरदस्ती मारकर खा जाते हैं। वैसे ही समुदाय से अलग होकर विहार करनेवाले अपरिपक्व बुद्धि साधु को भी दूसरे तीथिक अन्य मतावलम्बी अपने मत को स्वीकार करानेके लिये हर कर ले जाते हैं ॥२॥ ___टोकार्थ-जिसके पंख उगे नहीं हैं ऐसा कोई पक्षी का बच्चा अपने घोंसले से बाहर उहने की इच्छा करता है, वह सोचता है कि मैं यहां से उड़कर अन्यत्र जाऊंगा। किन्तु वह उडने में असमर्थ हो जाता है और ढंक आदि पक्षी उसे विना पांखो का पक्षी का बच्चा समझ कर हरण कर लेते हैं और मार डालते हैं। ___तात्पर्य यह है कि कोई पक्षी का बच्चा, जिसके अभी तक पंख नहीं उगे हैं । अपने घोंसले से बाहर निकल कर उडना चाहता है, पर वह पांखों के अभाव में उड नहीं सकता। उसे इधर-उधर अकेला હાયથી અલગ થઈને વિહાર કરવાવાળા અપરિપકવ બુદ્ધિવાળા સાધુને પણ અન્યતીર્થિક પિતાના મતને સ્વીકાર કરાવવા માટે હરીને લઈ જાય છે. પરા
ટીકાર્થ-જેની પાંખ ઉગી નથી, એવું કોઈ પક્ષીનું બચ્ચું પિતાના માળાથી બહાર ઉડવાની ઈચ્છા કરે છે, અને તે વિચારે કે હું અહિંથી ઉડીને બીજે જઈશ. પરંતુ તે ઉડવામાં અસમર્થ થાય છે. અને હંક કંક વિગેરે હિંસક પક્ષિઓ તેના પાંખ વગરનું સમજીને તેને પકડીને લઈ જાય छ, अर्थात भारी नामे छे.
કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે—કેઈ પક્ષીનું બચ્ચું કે જેને પાંખ ઉગી ન હોય, એવું તે પિતાના માળામાંથી બહાર નીકળીને ઉડવાની ઈચ્છા કરે છે, પરંતુ તે પાંખના અભાવને લીધે ઉડી શકતું નથી. તેને આમ તેમ એકલું
श्री सूत्रतांग सूत्र : 3
