________________
समवार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. १३ याथातथ्यस्वरूपनिरूपणम् ३८७
अन्वयार्थः- (आहत्तहीयं) याथातथ्यम्-वास्तविकरूपेण स्वसमयपरसमयादिकम् 'समुपेहमाणे' समुत्प्रेक्षमाणः-पर्यालोचयन् (सम्वेहिं पाणेहि) सर्वेषु माणिषु-स्थावरजङ्गमेषु (दंड) दण्डम्-प्राणातिपातादिकम् (णिहाय) निहाय -परित्यज्य (णो जीवियं) नो जीवितम्-असंयतजीवनं नाभिलषेत् एवम् (गो मरणाहिकंखी) नो मरणामिकाझी परीषहोपसर्गेषु प्राप्तेष्वपि जलानलपातादिना स्वकीयं मरणमपि नाभिकाङ्क्षत् अपितु (बलयाविमुक्के) वलयाठिमुक्तः, वलयेन-मायादिना मोहनीयकर्मणा विमुक्ता-वर्जितः, 'परिधएज्जा' परिव्रजेतसंयमानुष्ठानं कुर्यात् ॥२३॥ -सर्वेषु प्राणेषु' स्थावर जंगमात्मक सभी प्राणियों में 'दंड-दण्डम्' प्राणातिपातादिक को 'णिहाय-निहाय' त्यागकर के 'णो जीवियं-नो जीवितम्' असंयत जीवन की इच्छा न करे तथा 'णो मरणाहिकखी-नो मरणाभिकाङ्क्षी' परीषह एवं उपसर्ग प्राप्त होने पर जलपतन अग्निदाह आदिसे अपने मरण की भी इच्छा न करे परंतु 'वलयाविमुक्के-चलयादिमुक्तः' मायादि मोहनीय कर्मसे मुक्त होकरके 'परिव्वएज्जा-परित्र. जेत्' संयमका अनुष्ठान करें ॥२३ ।
अन्वयार्थ-वास्तविक रूप से स्वसिद्धान्त परसिद्धान्त वगैरह का पर्यालोचन करते हुए सभी स्थावर जंगम प्राणियों की प्राणातिपात रूप विराधना छोड़कर संयम रहित जीवन की अभिलाषा न करे।
और नाना प्रकार के कष्ट एवं विपदाओंके आने पर भी जल अग्नि वगैरह के द्वारा अपना आत्मघात भी न चाहे। अपि तु माया मोहनीय कादि रूप वलय से छुटकारा पाकर संयम का सेवन करे ॥२३॥ स्थावर मात्मा सया प्रालियामा ‘दंडं-दण्डम्' प्रातिपातदिन "णिहाय-निहाय' त्या रीने 'जो जीवियं-नों जीवितम्' असयत न ४२. न. ४२ तथा 'णो मरणाहिकंखी-नो मरणाभिकाङ्क्षी' परीष मन 6५. સર્ગ પ્રાપ્ત થાય ત્યારે જલ પતન, અગ્નિદાહ, વિગેરેથી પિતાના મરણની २७. ५ २. ५२'तु 'वलयाविमुक्के वलयाद्विभुक्तः' भाया विरे माह. नीय भथी भुत ७२ 'परिवएज्जा-परिव्रजेत्' सयभनु मनुष्ठान रे ॥२३॥
અન્વયાઈ–વાસ્તવિક પણાથી સ્વસિદ્ધાંત અને પરસિદ્ધાંત વિગેરેની પર્યાચના કરીને બધાજ થાવર જંગમ પ્રાણિયાની પ્રાણાતિપાત રૂ૫ વિરાધનાને છોડીને સંયમ વિનાનું જીવન જીવવાની ઈચ્છા ન કરે. તથા અનેક પ્રકારના કષ્ટ અને વિપત્તિ આવી પડે તે પણ જલ અગ્નિ વિગેરેની માત પિતાની આત્મહત્યાની ઈચ્છા પણ ન કરવી. પરંતુ માયા મેહનીય કમદિરૂપ વલયથી છુટકારો મેળવીને સંયમનું સેવન કરે ૨૩
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રઃ ૩
