________________
३४२
सूत्रकृताङ्गचे अन्वयार्थः- (जे यावि) यश्चापि कश्चित् (अप्प) आत्मानम् (वसुमंति) वसु. मन्तम्-संयमरूपवसुयुक्तम् तथा (संखाय) संपावन्तम्-जीवादिपदार्थविषयक ज्ञानरूप संख्यावन्तम् (मत्ता) मत्या अहमे। संघमी ज्ञानी चेत्येवमभिमानी भूत्वा (अपरिक ख) अपरीक्ष्य-विचारं विनैव (वायं) वादम्-सबलनिर्बलम् (कुज्जा) कुर्यात् एवम् (अहं) अहमेव वा (नवेण) तपसा (सहिउत्ति) सहित:-अहमेव तपसा युक्तइति (मत्ता) मत्वा (अण्ण जग) अन्यं जनम् (विवभूयं) विम्बभूतम्-जलस्थचन्द्रमित्र विम्बशशम्-अर्थशून्यम् (पस्सइ) पश्यति तिरस्कारदृष्टयाऽवलोकते इत्यर्थः ।।८।।
टीका-प्रायः संयममार्गे विहरतो मुनेः गर्वः प्रभवतीत्याह-जे यावि' इत्यादि । जे यावि' यश्चापि (अप्पं) स्वात्मानम् 'वसुमंति' वसुमन्तम्-वसु-धनं तदत्र संयमः, तद्वन्तमात्मानम् । तथा 'सखाय' संख्यावन्तम्-संख्याजीवादि पदार्थविषयकं ज्ञानं तद्वन्तमात्मानम् 'मत्ता' मत्वा, अहमेव संयमवान् ज्ञानवान्, नास्ति मदन्यः कश्चित् तथाविधो ज्ञानी तपस्सी वा, इत्येवमभिमानं करोति
अन्धयार्थ-अन्य भी जो कोई अपने को संयम रूप धन वाला और जीवादि विषयक तत्व का ज्ञाता समझकर 'मैं ही संयमी एवं ज्ञानी हैं' ऐसा अभिमानी होकर विना विचारे ही पूर्व पक्ष उत्तरपक्ष रूप बाद को सपल निबल करता है और मैं ही पूर्ण तपस्वी हूं ऐसा मानकर दूसरों को जलचन्द्र के समान प्रतिबिम्ब बनावटी तपस्वी समझता हैं वह पुरुष सर्वथा ही विवेक शून्य माना जाता है ॥८॥
टीकार्थ-जो मुनि अपने को संयमवान् अथवा ज्ञानवान मानकर मैं ही संयमी और ज्ञानी हूं, मेरे सिवाय अन्य के ई ऐसा ज्ञानी या तपस्वी नहीं है, ऐसा अभिमान करता है तथा जो विचार किये बिना ही वाद करता है-भाषण करता है, और मैं ही तपस्वी हूं' ऐसा मानकर 1 અન્વયાર્થ–બીજા પણ જે કઈ પિતાને સંયમ રૂપ ધનવાળા અને જીવાદિ વિષય સંબંધી તત્વને જાણવાવાળા સમજીને હું જ સંયમી અને જ્ઞાની છું, એવું અભિમાન ધારણ કરીને વગર વિચાર્યું જ પૂર્વપક્ષ ઉત્તર પક્ષ રૂ૫ વાદને સબળ અને નિર્બલ કરે છે, અને હું જ પૂર્ણ તપસ્વી છું એવું માનીને બીજાને જલ ચંદ્રવત્ બનાવટી તપસ્વી સમજે છે, એ પુરૂષ સર્વથા વિવેકહીન માનવામાં આવે છે. ૮
ટીકાથ–જે મુનિ પિતાને સંયમવાનું અથવા જ્ઞાનવાનું માનીને હું જ સંયમી અને જ્ઞાની છું મારા સિવાય બીજો કેઈ એ જ્ઞાની અથવા તપસ્વી નથી. એવું અભિમાન કરે છે, અને જે વિચાર કર્યા વિના જ વાદ કરે છે -
श्रीसूत्रतांग सूत्र : 3
