________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. १२ समवसरणस्वरूपनिरूपणम् ३११ उभयस्वरूपं पदार्थजातं च 'जाण' जानाति । च-तथा 'जाई' जातिम्-स्व स्वकर्मवशाज्जीवानामुत्पत्तिं च-तथा 'मरणं' मरणम्-आयुषकक्षयरूपं बालपण्डितमरणादिकं वा, तथा-'जणोववायं' जनोपपातम्-जायन्त इति जनाः-प्राणिना, तेषामुपपातम् नरकदेवोत्पत्तिरूपं वा जानाति स क्रियावाद भाषितुमर्हतीत्यग्रिमगाथान्तिमचरणेन सम्बन्धः ॥२०॥ टीका-च-पुनश्च 'अहो वि' अधोऽपि-अधोलोकेऽपि अशुभकर्मवशाद रत्नप्रभादिनरकपृथिवीगतानामपि 'सत्ताण' सत्वानां-प्राणिनाम् 'विउदृर्ण' विकुट्टनाम्विविधरूपां नरकयातनाम् तथा 'जो' यः 'आसवं' आस्रवम्-कर्मागमनमार्ग माणातिपातादिरूपं मिथ्यादर्शनादिकं च । च-तथा 'संवरे' संवरम्-कर्मनिरोधरूपं प्राणातिपातादिविरतरूपं रागद्वेषादिराहित्यरूपं सम्यग्दर्शनादिकम् अशेषयोगनिरोधस्वभावं पुण्यपापं वा 'जाणई' जानाति, च-तथा-'दुक्ख' दुःखम् ___ अन्वयार्थ-तथा जो पुरुष प्राणियों को नरकादि में होने वाली यातना को जानता है, जो आश्रव और संवर को जानता है, दुःख सुख और निर्जरा को जानता है, वही क्रियावाद का उपदेश करने के योग्य होता है ॥२१॥
टीकार्थ-जो अधोलोक में अशुभ कर्म के उदय से रत्नप्रभा आदि नरकभूमियों में गये हुए प्राणियों की विविध प्रकार की पीड़ा को जानता है, जो यह जानता है कि कर्मों के आगमन के द्वार क्या है, अर्थात् हिंसा आदि पापों को, रागद्वेष जो और मिथ्यादर्शन आदि आश्रवों को जानता है, जो आश्रव को रोकने के उपाय को अर्थात् हिंसा विरति, वीतरागता एवं सम्यग्दर्शन योगनिरोध आदि को जानता है, जो
અન્વયાર્થ–તથા જે પુરૂષ પ્રાણિને નરક વિગેરેમાં થવાવાળી યાતના (પીડા)ને જાણે છે જે આસ્રવ અને સંવરને જાણે છે. સુખ, દુઃખ અને નિર્જરને જાણે છે, એજ ક્રિયાવાદને ઉપદેશ કરવાને ગ્ય છે. ૨૧
ટીકાઈ–-જે નીચેના લેકમાં અશુભ કર્મના ઉદયથી રતનપ્રભા વિગેરે નરદભૂમિમાં ગયેલા પ્રાણિયેની વિવિધ પ્રકારની પીડાને જાણે છે, અને જે એ જાણે છે કે-કર્મોના આગમનનું દ્વાર શું છે? અર્થાત હિંસા વિગેરે; રાગદ્વેષને અને મિયા દર્શન વિગેરે આવોને જાણે છે, અને જે આસવને રોકવાના ઉપાયને અર્થાત્ હિંસા વિરતિ, વિતરાગ પણું અને
श्री सूत्रतांग सूत्र : 3
