________________
५४४
सूत्रकृताङ्गसूत्रे तथा--'तित्थयरो चउनाणी सुरमहिओ सिज्झिपन वधूयमि ।
__ अणिगृहियबलविरिओ सव्वत्थामेसु उज्जमइ' ॥२॥ छाया-तीर्थकरश्चतुर्ज्ञानी सुरमहितः सेधयितव्येऽअधूते (मोक्षे)
अनिहितबलवीर्यः सर्व स्थामसु उद्यमति ॥१॥ आस्यार्थ:--चतुर्ज्ञानवान् देवपूज्यस्तीर्थकरो मोक्षपाप्त्यै स्वकीयबलवीयाँदिकमुपयुञ्जन् सर्वबलेन सह प्रयत्नं कृतवानिति ॥ अपने मत में इस प्रकार निश्चय करके स्वयं भगवान ने अपनी इन्द्रियों का निग्रह किया, तत्पश्चात् दूसरों को उसके लिए उपदेश दिया। कहा भी है-ब्रुवाणोऽति' इत्यादि ।
'आपने यह निश्चय किया कि कोई न्याययुक्त वचन कहता हुआ भी यदि स्वयं अपने कथन के विरुद्ध आचरण करता है तो दूसरों को इन्द्रियनिग्रह में प्रवृत्ति कराने में समर्थ नहीं हो सकता। इस प्रकार निश्चय करके तथा समस्त जगत् के स्वरूप को ज्ञात करके आप इन्द्रिय निग्रह में-तपमें प्रवृत्त रहे ॥१॥
और भी कहा है-'लित्थयरो चउनाणी' इत्यादि।
चार ज्ञानों से सम्पन्न तथा देवों के भी पूज्य तीर्थकर मोक्ष प्राप्त करने के लिए अपने बल यीर्य का उपपोग करते हुए सम्पूर्ण शक्ति के साथ प्रयत्नशील हुए' ।।१।।
હૃદયમાં અવધારણ કરીને મહાવીર પ્રભુએ પોતે જ પહેલાં તે ઇન્દ્રિયનો નિગ્રહ કર્યો અને ત્યાર બાદ કાને ઇન્દ્રિયોને નિગ્રહ કરવાને ઉપદેશ દી. घु ५५ छ है-" ब्रूवाणोऽपि" त्याह
“કઈ ન્યાયયુક્ત વચન કહેવા છતાં પણ જે કહેનાર પિતે જ પિતાના કથન વિરૂદ્ધનું આચરણ કરે છે, તે કહેનાર (ઉપદેશક) અન્ય લોકોને ઇન્દ્રિયનિગ્રહમાં પ્રવૃત્ત કરાવવાને શક્તિમાન થતું નથી. આ પ્રકારને નિશ્ચય કરીને તથા સમસ્ત જગતના સ્વરૂપને જાણું લઈને મહાવીર સ્વામી પોતે જ ઇન્દ્રિयोना नियम-त५i प्रवृत्त प्या" पणी से ४ह्यु छ है-“ तित्थयरो Nउनाणं " त्याहि
ચાર જ્ઞાનથી સંપન્ન તથા દેવને પણ પૂજ્ય એવા તીર્થકર મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવાને માટે પિતાના બલવીર્યને ઉપયોગ કરીને પિતાની સંપૂર્ણ શક્તિ સાથે પ્રયત્નશીલ થયા હતા?
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર: ૨
