________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. ६ उ.१ भगवतो महावीरस्य गुणवर्णनम् ५२१ छाया-दानानां श्रेष्ठमभयपदानं सत्येषु या अनवद्यं वदन्ति ।
तप सु या उत्तमं ब्रह्मचर्य लोकोत्तमः श्रमणो ज्ञातपुत्रः ॥२३॥ अन्ययार्थ:-(दाणाणं) दानानां मध्ये यथा-(अभयप्पयाणं) अभयपदानमाणदानं (सेट) श्रेष्ठं-प्रधानम् (पच्चेसु) सत्येषु वाक्येषु (अणयज्ज) अनया-निरया-परपीडाऽनुत्पादकं वाक्यं श्रे ठम् (वयंति) वदन्ति-कथयन्ति, (तवेसु) तपस्सु मध्ये (बमचेरं उत्तम) ब्रह्मचर्य नववाटिकोपेतं ब्रह्मचर्यम् (उत्तम) उत्तम प्रधानं तथैव (समणे) श्रमणः (नायपुत्ते) ज्ञातपुत्रो बर्द्धपानः (लोगुत्तमे) लोकोत्तमः-त्रिलोकेधूत्तमः ॥२३॥
'दाणाण सेटुं' इत्यादि।
शब्दार्थ-'दाणाणं-दानानां सब प्रकार के दानों में 'अभयप्पयाणं -अभयप्रदानम्' अभयदान 'सेटुं-श्रेष्ठम्' उत्तम है 'सच्चेसु-सत्येषु' सत्यवचनों में 'अणयन-अनवद्यम्' जिससे किसीको पीडा न हो ऐसा सत्य श्रेष्ठ है ऐसा 'धयंति-वदन्ति' कहते हैं 'तवेसु-तपस्सु' तपों में 'यंभचेरं उत्तमं-ब्रह्मचर्यम् उत्तमम्' नव कोटियुक्त ब्रह्मचर्य श्रेष्ठ है इसी प्रकार 'समणो -श्रमणः' इस लोक में श्रमण भगवान् 'नाय पुत्ते-ज्ञातपुत्र' ज्ञात पुत्र वर्द्धमान स्वामी 'लोगु तमे-लोकोत्तमः, सबसे उत्तम नाम श्रेष्ठ है ॥२३॥
-अन्वयार्थ-जैसे समस्त दानों में अअयदान प्रधान है, सत्य वाक्यों में अनवद्य अर्थात् जो परपीडाजनक न हो ऐसा निरवद्य वाक्य श्रेष्ठ है और तपों में नववाड़ युक्त ब्रह्मचर्य प्रधान है, उसी प्रकार श्रमण ज्ञातपुत्र बर्द्धमान महावीर स्वामी तीनों लोकों में उत्तम हैं।२३॥
'दाणाणं सेटुं'
शहाथ-'दाणाणं-दानानां' मा प्रवाहानामा 'अभयप्पयाणं-अभयप्रदा. नम' अभयहान 'सेट्रं-श्रेष्ठम्' उत्तम छे. 'सच्चेसु-सत्येषु' सत्य वयनामां 'अणयज्ज-अनवद्यम्' नाथी ने ५ पीडा न थाय मेयु सत्य श्रेष्ठ छ. से प्रमाणे 'वयंति'-बदन्ति' 9. 'तयेसु-तपस्सु तपोमा 'बमचेर उत्तम्-ब्रह्मचर्य उत्तमम्' नपटियुत आयु ब्रह्मयय' श्रेष्ठ छे. मे प्रमाणे 'समणो-श्रमणः' सालमा श्रम सावान् नायपुत्ते-ज्ञातपुत्रः' छातपुत्र पद्धमान स्वामी 'लोगुत्तमे-लोकोत्तमः' माथी उत्तम अर्थात् श्रेष्ठ छ. ॥ २३॥
સૂત્રાર્થ–જેમ સમસ્ત દાનમાં અભયદાન શ્રેષ્ઠ છે, જેમ સત્ય વચમાં અનવદ્ય, એટલે કે કેઈ ને માટે પીડાજનક ન હોય એવાં નિરવઘ વચન શ્રેષ્ઠ છે, એજ પ્રમાણે શ્રમણ જ્ઞાતપુત્ર વર્ધમાન ત્રણે લોકમાં સર્વોત્તમ છે. ૨૩
શ્રી સૂત્ર કતાંગ સૂત્ર : ૨